Centrale sensitisatie bij chronische pijn en jeuk: gegeneraliseerde en symptoom-specifieke mechanismen.

Medisch specialisten, huisartsen en andere hulpverleners in de somatische
gezondheidszorg worden regelmatig geconfronteerd met patiënten die een hoge
mate van lichamelijke symptomen rapporteren die niet of onvoldoende te
verklaren zijn vanuit biomedische bevindingen. Centrale sensitisatie van
lichamelijke symptomen (een verhoogde sensitiviteit voor lichamelijke prikkels
aangestuurd door het CZS) wordt verondersteld hiervoor mede verantwoordelijk te
zijn, vooral bij patiënten met chronische lichamelijke symptomen, zoals
chronische pijn en jeuk.
In aansluiting op fundamentele psychofysiologische theorieën kunnen twee
processen worden onderscheiden ten aanzien van de symptoomrapportage van
sensaties zoals pijn en jeuk: de neiging van individuen om met verschillende
maten van intensiteit op de sensatie te reageren (kwantiteit / niet-specifiek)
en om een kwalitatieve omschrijving aan deze sensatie toe te kennen (kwaliteit
/ specificiteit van bijv. jeuk of pijn). Beide processen worden verondersteld
een rol te spelen bij centrale sensitisatie en gedisreguleerd te zijn bij
mensen met chronische lichamelijke symptomen, met als gevolg 1.
gegeneraliseerde sensitisatie: de neiging om een verlaagde drempel te
rapporteren voor sensorische prikkels, en 2. symptoom-specifieke sensitisatie:
de neiging om een ambigue sensorische prikkel in overeenstemming met het
hoofdsymptoom te interpreteren (bijv. pijn bij chronische pijn). Met andere
woorden, patiënten met chronische lichamelijke symptomen worden verondersteld
gevoeliger (d.w.z met een lagere drempel) te reageren op alle soorten
sensorische prikkels (gegeneraliseerde sensitisatie) en tegelijkertijd een
ambigue sensorische prikkel als een sensatie van hun hoofdsymptoom te
interpreteren, zoals pijn bij chronische pijn (symptoom-specifieke
sensitisatie).
In aansluiting op voorlopige internationale bevindingen werd door de
onderzoeksgroep een pilotstudy verricht voor de validering van een meetmethode
(QST) om deze fenomenen voor het eerst bij zowel patiënten met chronische pijn
als ook chronische jeuk vast te stellen. De resultaten lieten zien dat het
mogelijk is om beide fenomenen met dezelfde experimentele opzet te bestuderen
bij patiënten met chronische pijn en jeuk. In het huidige onderzoek worden
specifieke sensorische, affectieve, cognitieve en centrale mechanismen van deze
fenomenen onderzocht.

Het doel van het onderzoek is om de gegeneraliseerde en symptoom-specifieke
sensitisatie en hun sensorische, affectieve, cognitieve en centrale
determinanten te verhelderen in een reeks experimenten bij patiënten met
chronische pijn en patiënten met chronische jeuk.

In dit onderzoek krijgen de proefpersonen kortdurend een aantal sensorische
prikkels van lage intensiteit (o.a. electrisch, mechanisch, thermaal). Om de
achterliggende werkingsmechanismen te bestuderen, worden tevens, naast het
meten van de prikkelsensaties, een geringe mate van kortdurende psychologische
stress en cognities ten aanzien van de stimuli geïnduceerd gedurende één van de
experimenten (zie protocol).

Proefpersonen komen twee keer gedurende twee uur naar het UMC St. Radboud voor
het onderzoek. De reeds veelvuldig toegepaste sensorische prikkels zijn
kortdurend en van lage intensiteit, proefpersonen kunnen na het onderzoek nog
maximaal 1 uur last hebben van een geringe mate aan jeuk en/of pijn ten gevolge
van de prikkels. De gevalideerde vragenlijsten zijn reeds veelvuldig gebruikt.
Behalve een tijdsinvestering zijn er dus geen nadelen of risico's aan het
onderzoek verbonden.