Onderzoek van de retinale zenuwvezellaag bij patiënten met multiple sclerose

De ziekte multiple sclerose (MS) kent twee beloopsvormen: (1) een vorm met
exacerbaties en remissies (relapsing remitting MS, RRMS) en (2) een chronisch
progressieve vorm. Bij de meeste patiënten begint de ziekte met exacerbaties en
wordt deze periode gevolgd door een chronisch progressieve fase (secundair
progressieve MS, SPMS). Een kleine groep van de MS-patiënten blijft ondanks een
lange ziekteduur grotendeels vrij van toenemende invaliditeit, en heeft geen of
nauwelijks ziekteverschijnselen, deze vorm van MS noemt met benigne MS (BMS).
Het grootste deel van invaliditeit ontstaat tijdens de progressieve fase van MS.

In de laatste jaren werd duidelijke dat weefselschade in MS niet alleen door
inflammatie maar voor een belangrijk deel ook door een van de inflammatie
onafhankelijke neurodegeneratie optreedt. Dit degeneratief process word axonale
degeneratie genoemd. Axonale degeneratie is het meest belangrijke process in de
progressieve fase van MS. De onderliggende mechanismen, welke tot axonale
degeneratie leiden, zijn niet bekend, en bestaat er dus ook geen behandeling
voor de progressieve fase van MS.

Er is tot nu toe geen eenvoudige manier gevonden, om de axonale degeneratie in
vivo te meten. Met de ophthalmologisch hulponderzoeken optical coherence
tomography (OCT) kan men de dikte van de zenuwvezellaag in het netvlies van
patiënten niet invasief meten.

Het netvlies is een onderdeel van de hersenen, en de zenuwvezellaag in het
netvlies wordt gevormd door de axonen van zenuwcellen, die met zenuwcellen in
de hersenen verbonden zijn. Wij vermoeden dat een afgenomen dikte van de
retinale zenuwvezellaag (RZVL) een maat voor het zenuwcelverval in de hele
hersenen, en daarmee ook een maat van de bij MS optredende axonale degeneratie
kan zijn. In eerder onderzoek werd door middel van OCT aangetoond, dat de RZVL
bij patiënten met MS significant dunner is dan bij gezonde controlepersonen. In
dit eerder onderzoek werd echter geen onderscheid gemaakt tussen patiënten met
verschillende beloopsvormen met MS.

In ons onderzoek willen onderzoeken of de dikte van de RZVL verschilt tussen
gezonde controlepersonen en mensen met verschillende beloopsvormen met MS.

Exploratieve case control studie.

Minimale belasting en risico's:
(1) eenmalig neurologisch onderzoek (om de mate van invaliditeit vast te
stellen)
(2) eenmalig VEP onderzoek (niet invasief onderzoek)
(3) eenmalig OCT onderzoek (niet invasief onderzoek)

Mocht het netvlies zonder pupilverwijding onvoldoende met OCT te meten zijn,
zullen eenmalig pupilverwijdende oogdruppels (tropicamide 0.5%) worden
toegediend. Deze behandeling is met het risico op een allergische reactie, op
de verergering van een voorbestaand nauwkamerglaukoom en een afgenomen
rijvaardigheid verbonden. Het risico op allergische reactie en
glaukoomverergering wordt geminimeerd door patiënten met een verhoogd risico
hiervoor van het onderzoek uit te sluiten. Eventuel door gebruik van het
mydriatikum noodzaakelijk vervoer zal worden vergoed.