Endotheelcelfunctie in patiënten met Systemische Lupus Erythematodus en Wegener's granulomatosis: associaties met traditionele en niet-traditionele cardiovasculaire risicofactoren

Systemische autoimmuunziekten, zoals systemische lupus erythematodus (SLE) en
Wegner's granulomatosis zijn geassocieerd met een verhoogde prevalentie van
cardiovasculaire ziekten (CVD). Klassieke cardiovasculaire risicofactoren zoals
hypercholesterolemie, hypertensie, diabetes en roken vormen een onvoldoende
verklaring voor deze bevinding. Daarom is het waarschijnlijk dat ziekte
gerelateerde factoren bijdragen aan het ontstaan van atherosclerose in SLE en
WG patiënten.
Endotheelcel (EC) activatie en disfunctie zijn de eerste stappen in het
ontstaan van atherosclerose. Serumspiegels van endotheel activatie markers zijn
verhoogd bij patiënten met SLE and WG. EC activatie kan leiden tot de formatie
van advanced glycation endproducts (AGEs). De accumulatie van AGEs in de
vaatwand is gerelateerd aan het ontstaan van atherosclerose.
Verondersteld wordt dat EC activatie leidt tot een toename van EC apoptose en
verlies van endotheelcellen. Endothelial progenitor cells (EPCs) spelen een
belangrijke rol bij het herstel van deze schade. Eerder vonden wij dat het
aantal EPCs verminderd is in SLE patiënten, daarnaast was de functie van deze
EPCs gestoord. Wij veronderstellen dat deze afwijkingen bijdragen aan
endotheelschade en het vervroegd optreden van atherosclerose in SLE en WG
patiënten.
EC functie in SLE en WG patiënten is nog weinig bestudeerd. Detectie van EC
disfunctie biedt de mogelijkheid in een vroeg stadium preventieve maatregelen
tegen het ontstaan van atherosclerose te nemen. Een aantal studies heeft
aangetoond dat in SLE en WG patiënten de EC functie verstoord is. In deze
studies werd gebruik gemaakt van de flow-mediated dilation (FMD). Echter deze
techniek is slecht reproduceerbaar. Een andere niet-invasieve techniek is PWA,
hiermee kan de small en large artery elasticity worden bepaald (respectievelijk
SAE en LAE).
Wij hypotheseren dat er sprake is van EC disfunctie in patiënten met SLE en WG.
En dat de EC functie gerelateerd is aan EC activatie, AGE formatie, het aantal
en de functie van EPCs en de aanwezigheid van atherosclerose. Om de oorzaak van
EC disfunctie te achterhalen zullen we alle traditionele en niet-traditionele
cardiovasculaire risicofactoren analyseren.

Onze hypothese leidt tot de volgende vragen:

Is er sprake van EC disfunctie in patiënten met SLE?
Is EC functie gerelateerd aan EC activatie markers (hsCRP, TM, sVCAM, vWF,
oxLDL), AGEs, aantal en functionele capaciteit van EPCs en de aanwezigheid van
atherosclerose?
Is EC disfunctie gerelateerd aan traditionele of niet-traditionele
cardiovasculaire risicofactoren.
Is PWA geschikt voor interventiestudies?

Voor deze cross-sectionele studie worden 40 SLE patiënten, 40 WG patiënten, 40
leeftijd en geslacht gematchte gezonde controles en 40 leeftijd en geslacht
gematchte patiënten met essentiële hypertensie geïncludeerd.

Om de intra- en inter-assay variatie van PWA vast te stellen wordt de SAE in
alle proefpersonen twee keer bepaald (behalve bij WG patiënten), bij de helft
van iedere groep direct na de eerste meting, bij de andere helft na een week.
Verder zal in alle deelnemers de SAE aan beide armen worden bepaald.

Bezoek 1:
Bij alle proefpersonen wordt de eerste PWA uigevoerd, bij de helft (n=20)van de
deelnemers wordt ook een tweede PWA uitgevoerd en een derde PWA op de andere
arm. IMT wordt bepaald met echografie, de accumulatie van AGEs wordt bepaald
met behulp van de AutoFluorescence Reader (AFR), bloed wordt afgenomen en een
vragenlijst wordt afgenomen.

Bezoek 2:
Bij de andere (n=20) deelnemers wordt na een week een tweede PWA uitgevoerd en
een derde PWA van de andere arm.

Het onderzoek zal voor de helft van de proefpersonen in totaal ongeveer 2 uur
en 30 minuten duren, verspreidt over twee momenten. Voor de andere helft van de
proefpersonen en voor de Wegener patiënten zal het onderzoek 2 uur duren. Bij
voorkeur wordt het bezoek van de patiënt aan de poli gecombineerd met dit
onderzoek.

Bij SLE en WG patiënten zullen 3 buisjes bloed worden afgenomen (28 ml in
totaal). Bij gezonde controles en patiënten met essentiële hypertensie zullen 4
buisjes bloed worden afgenomen (34 ml in totaal). Verder is het onderzoek niet
invasief. Proefpersonen moeten nuchter.