Verbetert een zelf-management training de metabole regulatie van diabetes type 2 patiënten die met insuline therapie starten? Een onderzoek naar het opheffen van pychologische barrières en het verkennen van etnische barrières.

De prevalentie van diabetes mellitus type 2 wordt geschat op 5,1%, en stijgt
nog steeds in alle lagen van de bevolking. Een ongezonde leefstijl en een
langere levensduur verklaren deze stijging, waarbij een vet voedingspatroon en
bewegingsarmoede de grote risicofactoren zijn. De kans op een cardiovasculaire
aandoening is 2 tot 4 maal zo groot en 70-80% van de patiënten overlijdt
hieraan. Daarnaast komt depressie bij 10-15% van de patiënten voor, tezamen met
eetstoornissen andere psychologische problemen. Complicaties die bij diabetes
optreden zijn amputaties van ledematen, blindheid en nierfunctieverlies. De
incidentie van deze complicaties kan met 50% gereduceerd worden indien de
metabole regulatie goed is en cardiovasculaire risicofactoren verminderd
worden. Een succesvolle behandeling van diabetes ligt echter voor een groot
deel in de handen van de patiënt zelf. Uit onderzoek blijkt dat slechts 7% van
de patiënten in staat is om alle zelf-management taken adequaat uit te voeren
en dat bij 25% van de patiënten met insuline therapie de metabole regulatie
slecht is.

Een meta-analyse toonde aan dat psychologische interventies de metabole
regulatie verbeteren en psychologische klachten verminderen. Bovendien was de
effect size (verschil van 1% HbA1c) groot genoeg om de kans op microvasculaire
complicaties te verkleinen. Slechts weinig studies richtten zich echter op de
psychologische probleemgevallen binnen de diabetes type 2 populatie. Daarnaast
blijkt uit een studie van het VUMC, uitgevoerd onder problematische diabetes
type I patiënten, dat psychologische barrières een succesvolle behandeling in
de weg stonden. Verder is er weinig onderzoek verricht naar de relatie tussen
etniciteit en zelf-management en beperkt dit de generaliseerbaarheid van eerder
onderzoek.

Het huidige project heeft een tweeledige doelstelling:
1) Het screenen van patiënten met diabetes mellitus type 2 op psychologische
risicofactoren op de afdeling Inwendige Geneeskunde van het Erasmus MC.
2) Het bepalen van de effectiviteit van een zelf-management training bij
diabetes type 2 patiënten met psychologische risicofactoren, die met insuline
therapie starten, op de metabole regulatie. Als nevenvraag worden mogelijke
etnische verschillen in zelf-management in kaart gebracht.

Het design is een gerandomiseerde, gecontroleerde studie waarbij de
effectiviteit van de training (n=50) vergeleken wordt met een wachtlijstgroep
(n=50) met de standaard medische zorg, in termen van HbA1c waarde en
zelf-management gedragingen. Meetmomenten zijn 0, 6 en 12 maanden.

De training bestaat uit 10 wekelijkse sessies van 2 uur en wordt gegeven in kleine groepen (8-10 personen). Belangrijke ingrediënten zijn cognitieve herstructurering van negatieve gedachten en attitudes, gedragsmatige technieken (o.a. zelfbeloning) en individuele doelstellingen om de uitvoering van zelf-management taken te optimaliseren. Zelf-management taken van diabetes patiënt bestaan uit een gezond voedingspatroon en regelmatig bewegen, het bewaken van de bloedsuikerspiegel, voetverzorging en insuline-regulatie. Het programma vereist een actieve deelname aan voorbereidingsopdrachten en oefeningen.

De belasting voor de patienten bestaat uit de tijd die ze kwijt zijn aan de
groepsbijeenkomsten. Wanneer er door de bijeenkomsten te veel stress ontstaat
bij een deelnemer wordt hij verwezen voor individuele begeleiding.