Progressie van hersenschade bij migraine.

Migraine is een vaak voorkomende aandoening die gekenmerkt wordt door
hoofdpijnaanvallen die gepaard gaan met misselijkheid, braken, overgevoeligheid
voor licht en geluid, en een algeheel onwelbevinden. Bij ca. 20% gaat dit
vergezeld van auraverschijnselen, bijv. gezichtsveldstoornissen (zoals het zien
van sterretjes) of gevoelsstoornissen (zoals het voelen van prikkelingen).
Migraine komt bij meer dan 10% van de volwassenen voor. Lang is aangenomen dat
migraine een onschuldige aandoening is, zonder lange termijn consequenties.
Sommige studies suggereerden echter wel een verhoogd risico op het ontstaan van
o.a. herseninfarcten bij migraine, maar het bewijs hiervoor was dun. In 2000 is
echter het CAMERA-project gestart door onze studiegroep en hierin is eenduidig
met behulp van MRI aangetoond dat bij migrainepatiënten uit de algemene
populatie sprake is van een belangrijk verhoogd risico op herseninfarcten en
witte stof afwijkingen. Voor patiënten met een hoger aantal aanvallen geldt een
hoger risico. Dit laatste suggereert een direct verband tussen een
migraineaanval en het ontstaan van hersenschade. De precieze wijze waarop
hersenschade bij migraine ontstaat is niet duidelijk, maar het is
waarschijnlijk dat verminderde doorbloeding van (delen van) de hersenen tijdens
een migraine aanval de oorzaak is. Hierbij kan ook een patent foramen ovale
(PFO) een rol spelen. Resultaten van enkele studies wijzen er bovendien op dat
mogelijk bepaalde hersenfuncties (o.a. de coördinatie door de kleine hersenen)
bij mensen met migraine slechter zijn.

Om vast te stellen of herhaaldelijke migraineaanvallen werkelijk samenhangen
met hersenstructuur en -functie is een unbiased, population-based,
longitudinale follow-up studie nodig, waarin binnen hetzelfde cohort als zes
jaar geleden gekeken wordt naar de aanwezigheid van, de verandering in en de
ernst van migrainekenmerken, MRI hersenlesies and hersenfunctie.

Hypothese

We stellen dat migraineaanvallen samenhangen met progressieve hersenschade en
verslechterde hersenfunctie als een gevolg van herhaaldelijke cerebrale
ischemie tijdens de aanvallen.
We voorspellen dat migraineurs, en dan in het bijzonder degene met aura en een
hoge aanvalsfrequentie, een toename in hersenlesies zullen laten zien en een
verslechterde hersenfunctie, vergeleken met controles en vergeleken met
dezelfde onderzoeken van zeven jaar geleden.

In de huidige studie willen we progressie van hersenlesies en de daarmee
samenhangende achteruitgang in hersenfunctie aantonen in migraineurs vs.
vergelijkbare niet-migraineurs uit de algemene bevolking.

Hiertoe hebben we de volgende doelstellingen:
1) Het meten van progressie van hersenlesies van migraineurs en controles over
de periode van de afgelopen zeven jaar;

2) Het vaststellen van een relatie tussen veranderingen in de hoeveelheid
hersenlesies en specifieke migrainekenmerken (met name aura, aanvalsfrequentie,
gebruik van migraine medicatie) en de aanwezigheid van een PFO;

3) Het testen van de cerebellaire en cognitieve functie en het relateren van
deze bevindingen aan MRI afwijkingen en migrainekenmerken.

CAMERA 2 zal een popualtion-based, longitudinaal follow-up onderzoek zijn. Alle
deelnemers zullen dezelfde onderzoeken ondergaan als tijdens CAMERA 1. Dit
bestaat uit een gestructureerd telefonisch interview, MRI van de hersenen,
standaard lichamelijk en neurologisch onderzoek en cognitieve tests. Dit zal
een 7 jaar follow-up opleveren van dezelfde onderzoekspopulatie. Hieraan zullen
toegevoegd worden: een transcraniële doppler (TCD) en cerebellaire
functietesten. Alle onderzoeken zijn ongevaarlijk en zullen met dezelfde
methoden en voorzorgsmaatregelen uitgevoerd worden als een standaard medisch
onderzoek en zullen gesuperviseerd worden door een arts.

In meer detail zullen de deelnemers meedoen aan:
- een telefonisch interview met vragen over de algemene gezondheid, vroegere
en/of huidige ziekten en risicofactoren voor hersenziekten en (voor de
migraineurs) aanvullende vragen over hun migraine, waarbij het focus zal liggen
op de verschillen vergeleken met 7 jaar geleden. We zullen nagaan of controles
in de afgelopen jaren migraineaanvallen gehad hebben. Er zal een gedetailleerde
anamnese afgenomen worden over de migrainekenmerken en de aanvalsfrequentie;
- herscannen van de hersenen door middel van dezelfde 1.5T MRI scanner in
Maastricht (ACS-NT; Philips Medical Systems, Best, Nederland) en dezelfde 1.0T
MRI scanner in Doetinchem (Magnetom Harmony, Siemens AG, Erlangen, Duitsland);
- TCD, in samenwerking met Prof. dr. W.H. Mess, TCD-expert (neurophysiology,
AZM, Maastricht) om vast te stellen of er een rechts-links-shunt aanwezig is;
- Cognitieve testen, uitgevoerd onder leiding van getrainde medisch studenten
in samenwerking met Prof. dr. H. Middelkoop (klinische neuropsychologie, LUMC,
Leiden). Dezelfde testbatterij als in CAMERA 1 zal gebruikt worden (15 woorden
geheugentest, Stroop test, word fluency test, letter digit substitution test,
peg-board test, depressieschaal en MMSE). Met deze testbatterij zullen lange-
en korte termijngeheugen, concept shifting, psychomotore snelheid, planning,
ruimtelijk inzicht, motoriek en depressieve klachten getest worden;
- Cerebellaire functietesten, in samenwerking met prof.dr. C. de Zeeuw
(Neuroscience Institute, EMC Rotterdam) en dr. B. Bloem (Medical director,
Parkinson Center Nijmegen) om verschillende cerebellaire functies te
vergelijken tussen migraineurs en non-migraineurs. De resultaten van deze test
geven ons informatie over de functionele gevolgen van evt. schade aan het
cerebellum.

Alle potentiële deelnemers zullen na het ontvangen van de uitnodiging na twee
weken door de studiecoördinator gebeld worden met de vraag of ze willen
meedoen. Er is dan mogelijkheid tot het stellen van vragen voor besloten wordt
tot deelname.

Nadat een deelnemer instemt met deelname en informed consent getekend heeft,
zal er een afspraak gemaakt worden voor een telefonisch interview van ongeveer
20 minuten.

1-3 Weken na dit interview volgt een éénmalig bezoek aan het onderzoekscentrum.
Dit bezoek zal maximaal 3 uur duren en omvat de boven genoemde
studieonderdelen, die alle onschadelijk zijn.