Betrokkenheid van de nier bij chronisch progressieve externe oftalmoplegie

Chronisch Progressieve Externe Oftalmoplegie (CPEO) is een zeldzame aandoening,
met als voornaamste kenmerk een langzaam progressieve zwakte van de oogspieren.
CPEO is een mitochondriële ziekte, wat inhoudt dat de verschijnselen het gevolg
zijn van een verstoring van de intracellulaire energievoorziening.
Mitochondriën hebben een eigen stukje DNA en bij het merendeel van de CPEO
patienten wordt een mutatie in dit mitochondrieel DNA (mtDNA) gevonden. Bij
mitochondriële ziekten komt zowel gemuteerd als normaal mtDNA binnen één cel
voor. Dit principe wordt heteroplasmie genoemd; een hoger percentage
heteroplasmie betekent relatief meer gemuteerd mtDNA en ernstigere
ziekteverschijnselen. Het percentage heteroplasmie (en daarmee samenhangende de
kans op detect van een mutatie) is vaak in skeletspierweefsel het hoogst.
Skeletspierweefsel wordt doorgaans verkregen via een naaldbiopsie.

Mitochondrien zijn aanwezig in alle cellen en dientengevolge is er bij CPEO ook
vaak betrokkenheid van andere orgaansystemen met een hoge energiebehoefte,
zoals skeletspieren, hersenen, perifere zenuwen of het hart. Ook nieren hebben
een hoge energiebehoefte en er zijn meerdere casuistieke medelingen bekend van
nierfunctiestoornissen bij diverse mitochondriële aandoeningen, waaronder CPEO.
Hoe vaak nierfunctiestoornissen voorkomen bij CPEO is niet eerder onderzocht.

Bij CPEO patienten komt polyneuropathie vaak voor. Dit wordt doorgaans geweten
aan de directe effecten van mitochondriële dysfunctie op de perifere zenuwen.
Echter, polyneuropathie zou ook het gevolg kunnen zijn van langdurige
nierfunctiestoornissen.

Doel van dit onderzoek is om de volgende 3 vragen te beantwoorden:


1. Is bij CPEO de detectiekans van een pathogene mutatie in urinesediment of
bloed net zo hoog als bij het (veel invasievere) spierbiopt?

2. Wat is de prevalentie van nierfunctiestoornissen bij CPEO ?

3. Is er een correlatie tussen het voorkomen van polyneuropathie en het bestaan
van nierfunctiestoornissen bij CPEO?

Alle 40 patienten, die op de afdeling neurologie van het UMC St. Radboud
volgens de klinische criteria gediagnosticeerd zijn met CPEO, worden
telefonisch benaderd voor deelname. Indien de patient toestemming geeft voor
deelname, stuurt de onderzoeker een potje op voor verzamelen van ochtendurine.
Verder zal de onderzoeker bij de patient langsgaan voor:

• afnemen van anamnese over het gebruik van nierfunctiebeïnvloedende medicatie
en het voorkomen van nierziekten binnen de familie.
• bloed af nemen via venapunctie
• bloeddrukmeting
• vibratiezin meting en achillespeesreflex

De enige significante belasting voor de patient in deze studie is de
venapunctie. Bijwerkingen hiervan zijn hoogst onwaarschijnlijk.
Genetisch onderzoek van bloed en urinesediment wordt alleen uitgevoerd bij
patiënten, bij wie al een genetische diagnose gesteld is via het spierbiopt.