De effectiviteit van behandeling van burnoutklachten met behulp van neurofeedback

Burnout wordt gedefinieerd als ** a syndrome of emotional exhaustion,
depersonalisation, and reduced personal accomplishment* en wordt gezien als een
pathologisch reactiepatroon op werkstress.
De professionele gezondheidszorg rondom burnout wordt onderscheiden in
preventieve en curatieve zorg. In de curatieve zorg voor burnoutpatiënten
kunnen interventies onderscheiden worden die zich richten op de werkomgeving,
c.q. het verminderen van stressoren en interventies die zich richten op de
persoon, c.q. op het herstellen en versterken van de psychologische
weerbaarheid. Alhoewel veel interventies in de literatuur beschreven zijn maakt
een recente Cochrane Systematic Review duidelijk dat tot nu toe weinig
empirisch onderzoek gedaan is naar de effectiviteit van deze interventies. Er
is uit de weinige beschikbare gecontroleerde onderzoeken bovendien weinig
ondersteuning gekomen voor de persoonsgerichte, noch voor de werkgerichte
benaderingswijzen.
Neurofeedback maakt gebruik van de basisprincipes van biofeedback waarbij
cliënten onmiddelijke feedback krijgen van de electrische activiteit van (delen
van) hun hersenen, waardoor zij hun mental toestanden kunnen leren reguleren.
Neurofeedback training is erop gericht de trainees een zelf-regulatie methode
aan te leren. Het leerproces wordt beheerst door de principes van operante
conditionering. Wanneer de karakteristieken van de EEG-signalen van de
hersenactiviteit van de trainee overeenkomen met het in de training als
wenselijk gedefinieerde profiel volgt beloning. Via een trial-and-error proces,
dat zich niet noodzakelijkerwijs op een bewust niveau van verwerking afspeelt,
ontwikkelt de trainee strategien om zijn of haar EEG zodanig te beinvloeden dat
maximale beloning wordt ontvangen.

Het doel van het huidige onderzoek is een begin te maken met het toetsen van
een nieuwe curatieve, persoonsgerichte, benaderingswijze van
burnoutproblematiek, waarbij gebruik wordt gemaakt van neurofeedback, ook wel
EEG (electroencephalogram)-biofeedback genoemd.

Een pilotonderzoek op basis van binnen-persoonsvergelijkingen met herhaalde
metingen, zonder gebruikmaking van experimentele controles.
Meetmomenten:
1. voormeting
2. procesmetingen tijdens behandeling
3. nameting
4. follow-up na 6 weken
5. follow-up na 12 weken

Neurofeedback protocol: Een sessie duurt 60 minuten, inclusief voorbereiding. De training wordt uitgevoerd met behulp van het NeuroCARE Pro Biofeedback systeem, geimplementeerd op een laptop. De hersenpotentialen worden geregistreerd via twee AgCl-electroden die geplaatst worden op de schedel (C3 en C4, volgens het internationale 10-20 systeem) en twee electroden op, respectievelijk, de bovenrand van de rechter oorschelp (referentie) en de rechteroorlel (ground). De impedantie wordt gecontroleerd en dient beneden 5 k> te blijven. De hoofdhuid wordt licht geabradeerd met behulp van scrubgel. EEG-feedback wordt gegeven doordat gedurende korte tijd (150 ms) de muziek stopt die klinkt tijdens het bekijken van een door de deelnemer geselecteerde aangename videofilm. De deelnemers ontvangen geen specifieke instructies tijdens de training. De sampling rate van het EEG is 256Hz. Artefacten veroorzaakt door oog- en lichaamsbewegingen worden gecorrigeerd met behulp van een actieve >wavelet- based> de-noising routine. Het frequentiebereik van de geregistreerd electrische hersenactiviteit is 0-60 Hz. Het NeuroCARE Pro programma maakt gebruik van time-frequency filtering, met behulp van Gabor transformaties. Voor elk van 16 targets, is het over- of onderschrijden door het geregistreerde signaal van de vastgestelde variabiliteit voldoende om de auditieve stroom te onderbreken. De hoogte van de targets wordt door het programma dynamisch herberekend en ook gemodificeerd door de trainer. Targets zijn zgn. CVB's (current value boxen): 0-2.5 Hz, 2.5-6.5 Hz, 8-13 Hz, 15-18 Hz, 20-23 Hz, 23-38 Hz, 33-37 Hz, 38-42 Hz, gemeten voor de linker en rechter hemisfeer.

De neurofeedbackbehandeling bij burnoutproblematiek behoort tot het reguliere
aanbod van een aantal instellingen voor geestelijke gezondheidszorg, waaronder
ProPsy, de verrichter van het onderzoek. De behandeling in het kader van het
onderzoek omvat het gebruikelijke aantal sessies van de gebruikelijke
sessieduur. De methodologie van de behandeling wijkt niet af van de reguliere
behandeling. De extra belasting bestaat uit het invullen van twee vragenlijsten
(UBOS, SCL-90) na afloop van de behandeling, en bij follow-up na 6 en 12 weken.
Deze worden de deelnemer toegezonden, vergezeld van een geadresseerde en
gefrankeerde antwoordenvelop. Verder moeten bij de aanvang van elke
behandelsessie vragen m.b.t. het welbevinden (BAP-schaal) ingevuld worden.
Er zijn tot nu toe geen bekende risico's of bijwerkingen gerapporteerd in de
klinische noch in de wetenschappelijke literatuur.