Uit de NKI studies zijn specifieke deficieten in executieve functies en geheugen naar voren gekomen na verschillende typen cytostatica. Samen met aanwijzingen uit ons dieronderzoek voor een mogelijke rol van verminderde neurogenese bij het tot stand…
ID
Bron
Verkorte titel
Aandoening
- Cognitieve en aandachtsstoornissen en -afwijkingen
Synoniemen aandoening
Betreft onderzoek met
Ondersteuning
Onderzoeksproduct en/of interventie
Uitkomstmaten
Primaire uitkomstmaten
MRI scans zullen worden uitgevoerd met een Philips Intera 3.0 Tesla scanner met
een 8 kanaals Sense hoofdspoel.
MRI scan parameters:
1. 3-dimensionale T1 gewogen sequenties gevolgd door (geautomatiseerde)
volumemetingen, als een globale aanduiding voor weefselschade
2. FLAIR sequentie om de aanwezigheid en mate van demyelatie vast te stellen.
3. MR spectroscopie maakt de veilige in vivo meting van neurochemie van het
brein mogelijk.
Componenten die kunnen worden onderscheiden zijn N-acetylaspartaat (NAA),
choline (Cho) en myo-inositol (MI). NAA bevindt zich bijna uitsluitend binnen
neuronen en wordt beschouwd als een neuronale marker voor dichtheid en
levensvatbaarheid. MI reflecteert gliale bestanddelen.
4. Diffusion Tensor Imaging (DTI) zal worden gebruikt om de (dichtheid van)
vezels te onderzoeken die deel uitmaken van goed gedefinieerde functionele
netwerken en als zodanig een index verschaffen van schade aan witte stof. De
uitkomstmaten zullen worden gebruikt om correlaties te onderzoeken met
specifieke functionele afwijkingen
5. Functionale MRI: EPI sequentie, 35 slices/3.0 mm, TR * 2.0 s, axiale
sequentiële acquisitie: we zullen de volgende vaak gebruikte paradigma's
gebruiken, die executieve functies en geheugen meten, gebruiken om
veranderingen in BOLD (blood oxygen level dependent ) respons te meten, een
reflectie van neurale activiteit.
Tower of London taak: een taak die veel wordt gebruikt om
executieve/planningsfuncties te meten en die robuuste activatie van de
dorsolaterale prefrontale cortex oplevert.
De Flanker taak: vorige studies door onze groep tonen consistent verslechterde
prestatie op deze taak door patiënten behandeld met chemotherapie. Het voorziet
in een manier om interferentie processen te onderzoeken. Activatie van de
anterior cingulate cortex (die een centrale structuur vormt van het neurale
circuit voor actie monitoring) wordt betrouwbaar geobserveerd tijdens deze taak.
Paired associates taak, gemeten tijdens geheugenopslag. Dit geheugenparadigma
activeert op betrouwbare wijde de mediaal-temporaalkwab (waaronder de
hippocampus).
Secundaire uitkomstmaten
In aanvulling op de tests die worden afgenomen tijdens de MRI scans, zal bij
patiënten ook een aantal neuropsychologische tests worden afgenomen na de
scanprocedure. Deze bestaan uit de volgende klassieke neuropsychologische
taken, die ook in eerdere neuropsychologische onderzoeken van het NKI-AvL zijn
afgenomen: Verbale leer- en geheugentest, Stroop, Trail making, Verbale
fluency, substitutie (WAIS), visueel geheugen van de WMS. Deze tests worden
afgenomen om een beeld te krijgen van het huidige cognitief functioneren van de
patiënt.
De volgende gegevens zullen worden verzameld voor alle deelnemers: leeftijd,
opleidingsniveau, rookgewoonten, alcoholconsumptie, body mass index, leeftijd
van menopauze (indien van toepassing), soort menopauze (natuurlijk of
kunstmatig), toepassing van hormoonsuppletie, psychologisch ongemak,
zelf-gerapporteerde cognitieve problemen, zelf-gerapporteerde medische
geschiedenis en medicatiegebruik.
Voor de borstkankerpatiënten die voorheen behandeld zijn met chemotherapie zal
de volgende aanvullende informatie worden verkregen via het medisch dossier:
type cytotoxisch regiment, radiotherapie ja/nee, endocriene therapie ja/nee
Achtergrond van het onderzoek
De belangstelling voor cognitieve stoornissen na chemotherapie neemt toe. Uit
verschillende neuropsychologische studies is gebleken dat een deel van de
patiënten na chemotherapie cognitieve stoornissen vertoont. Neurofysiologische
onderzoeken hebben uitgewezen dat patiënten uit deze populatie ook afwijkingen
op het EEG laten zien. Een recente studie door onze onderzoeksgroep leverde
convergerende evidentie op voor het bestaan van neurocognitieve problemen. Dit
bleek uit neuropsychologisch en neurofysiologisch onderzoek alsook uit
zelfrapportage van patiënten tot vijf jaar na afloop van chemotherapie.
Bovendien laten onze dierstudies een significante vermindering van de
celproliferatie in de hippocampus zien bij ratten na eenmalige intraveneuze
toediening van methotrexaat. Ondanks deze aanwijzingen voor lange-termijnschade
van het centraal zenuwstelsel die resulteren in aanhoudende cognitieve
problemen, is ons inzicht in de aard van de cognitieve stoornissen en de
mechanismen die hieraan ten grondslag liggen nog beperkt.
Doel van het onderzoek
Uit de NKI studies zijn specifieke deficieten in executieve functies en
geheugen naar voren gekomen na verschillende typen cytostatica. Samen met
aanwijzingen uit ons dieronderzoek voor een mogelijke rol van verminderde
neurogenese bij het tot stand komen van cognitieve stoornissen en de
beschikbaarheid van nieuwe en geavanceerde beeldvormende technieken vormen de
rationale voor het opzetten van een nieuwe studie met als doel:
1. Het bepalen van een specifiek neurotoxiciteitsprofiel door het bestuderen
van hersenactiviteit met functionele MRI tijdens het uitvoeren van tests die
executieve functies en geheugen meten
2. Het onderzoeken van anatomische veranderingen teneinde een beter inzicht te
verkrijgen in de onderliggende mechanismen door structurele en chemische MRI
Onderzoeksopzet
Dit project van een jaar is een gezamenlijke inspanning van de afdeling
Psychosociaal Onderzoek en Epidemiologie van het NKI en de afdelingen
radiologie en psychiatrie van het AMC.
Het onderzoek bestaat uit twee delen:
1) cross-sectioneel design
2) prospectief design
Inschatting van belasting en risico
Patiënten zullen eenmalig getest worden (cross-sectionele gedeelte) of twee
maal (prospectieve gedeelte). Iedere testsessie duurt twee uur en bestaat
uiteen semi-gestructureerd interview, verschillende vragenlijsten, een
oefensessie, en een MRI scansessie van een uur en 15 minuten. De helft van de
scantijd is de patiënt actief bezig met taakuitvoering. De andere helft van de
tijd worden MR scans geacquireerd waarbij geen actieve bijdrage van de patiënt
nodig is.
De patiënt dient stil te liggen in de scanner wat soms als onaangenaam wordt
ervaren. Bovendien maakt de scanner herrie, wat effectief gereduceerd wordt
door het gebruik van oordopjes en een koptelefoon. Als de standaard
veiligheidsmaatregelen worden toegepast (bv. geen ferromagnetische objecten in
de scannerruimte) bestaan er geen risico's voor de patiënt. Ruime ervaring met
patiëntpopulaties hebben aangetoond dat deze procedure aanvaardbaar is en niet
als te belastend wordt ervaren.
Publiek
Plesmanlaan 121
1066 CX Amsterdam
Nederland
Wetenschappelijk
Plesmanlaan 121
1066 CX Amsterdam
Nederland
Landen waar het onderzoek wordt uitgevoerd
Leeftijd
Belangrijkste voorwaarden om deel te mogen nemen (Inclusiecriteria)
alle groepen:
-vrouw
-voldoende beheersing Nederlandse taal;cross-sectionele gedeelte:
-deelname aan eerder neuropsychologisch onderzoek
-hoge dosis chemotherapie (CTC) hebben ondergaan ;prospectieve gedeelte, experimentele groep
-nieuw gediagnosticeerde borstkankerpatiënten zonder metastasen op afstand die in aanmerking komen voor chemotherapie (ACdd + T);prospectieve gedeelte, controlegroep
-nieuw gediagnosticeerde borstkankerpatiënten zonder metastasen op afstand die niet in aanmerking komen voor chemotherapie
Belangrijkste redenen om niet deel te kunnen nemen (Exclusiecriteria)
-recidief en/of metastasen
-overmatig gebruik alcohol en drugs
-gebruik psychotrope medicatie
-neurologische of psychiatrische stoornissen die van invloed kunnen zijn op cognitief functioneren
-condities die MRI onderzoek uitsluiten
Opzet
Deelname
Opgevolgd door onderstaande (mogelijk meer actuele) registratie
Geen registraties gevonden.
Andere (mogelijk minder actuele) registraties in dit register
Geen registraties gevonden.
In overige registers
| Register | ID |
|---|---|
| CCMO | NL17835.031.07 |