Mitochondriele dysfunctie in genetische vormen van Parkinson: wat kunnen de spieren ons vertellen over de hersenen

De ziekte van Parkinson komt wereldwijd bij 6.3 miljoen mensen voor en dit
aantal zal door de vergrijzing waarschijnlijk verdubbelen in de komende 20
jaren. De ziekte van Parkinson is verder een progressieve aandoening, die
ondanks optimale ondersteunende therapie, patienten meer een meer gehandicapt
maakt.
Optimale behandelingen zijn daarom op korte termijn nodig, met name
behandelingen die de ziekte afremmen of zelfs kunnen voorkomen. Hiervoor is een
beter inzicht in de pathofysiologische mechanismes, die ten grondslag liggen
aan de ziekte van Parkinson, essentieel. Oxidatieve stress en mitochondrieel
dysfunctioneren zijn hoogst waarschijnlijk betrokken bij de degeneratie van
nigrale dopaminerge neuronen in de hersenen van een patient met de ziekte van
Parkinson.
Bovendien blijken erfelijke vormen van de ziekte van Parkinson (met name parkin
en pink1 mutaties) geassocieerd met abnormale eiwitproducten die neuronen doden
via een afwijkende mitochondriele functie. Een mitochondriele stoornis lijkt
dus mogelijk een belangrijke rol te spelen. Echter bovenstaande bevindingen bij
de erfelijke vormen van de ziekte van Parkinson zijn tot op heden alleen in
diermodellen aangetoond.
Een belangrijke stap is daarom de translatie van deze bevindingen naar de
patient met de ziekte van Parkinson, waarbij, voor de eerste maal, spierbiopten
worden onderzocht van patienten met een erfelijke vorm van de ziekte van
Parkinson.

Het belangrijkste doel van deze pilot studie is (a) verheldering van een
mogelijke mitochondriele dysfunctie ten grondslag liggend aan de ziekte van
Parkinson en (b) definiering van het onderliggend moleculaire mechanisme van
deze mitochondriele dysfunctie, hetgeen van belang is voor de toekomstige
ontwikkeling van mogelijke neuroprotectieve therapieen.

Voor deze pilot studie zullen 10 patienten met een bewezen parkin mutatie
worden onderzocht.
Naast een anamnese en algemeen neurologisch onderzoek, waarbij de ernst van de
ziekte van Parkinson wordt bepaald middels de Hoehn en Yahr schaal en de UPDRS
(Unified Parkinson Disease Rating Scale), zullen eenmalig een venapunctie en
urine worden afgenomen, waarbij creatine kinase, lactaat en pyruvaat worden
bepaald.
Daarna wordt een naaldbiopt van de musculus quadriceps genomen, dat zowel
histologisch als mitochondrieel zal worden onderzocht.
De resultaten worden vergeleken met historisch materiaal van 43 gezonde
personen.
Daarnaast worden tevens spiercelkweken en fibroblastkweken ingezet om ook op
deze manier het mitochondrieel functioneren te onderzoeken.
De data worden geanalyseerd middels een variantie analyse (ANOVA) voor meerdere
variabelen.

De belasting van de patient zal met name worden bepaald door het naaldbiopt van
de bovenbeensspier. Dit biopt is tijdens afname enigszins pijnlijk en wordt
vaak omschreven als het gevoel van een flinke stoot tegen bijvoorbeeld de
tafelpunt. Daarna kan er ongeveer gedurende 1 dag een beurs gevoel ter plaatse
aanwezig zijn.
Verder is er zowel bij de venapunctie als het spierbiopt een zeer kleine kans
op het secundair ontstaan van een (groot) haematoom, hetgeen in de regel
vanzelf weer verdwijnt maar waarvan de patient wel pijn kan ondervinden.