Zelfcontrole en externaliserend gedrag bij kleuters

Op volwassen leeftijd wordt een gebrek aan zelfcontrole in verband gebracht met
negatieve uitkomsten, zoals externaliserende gedragproblematiek,
middelenmisbruik, criminaliteit en agressie. De kleuterleeftijd is een
essentiële periode voor het ontwikkelen en aanleren van zelfcontrole. Het is
de leeftijd waarop kinderen naar school gaan. In tegenstelling tot peuters zijn
kleuters beter in staat om hun gedrag op een bewuste manier te reguleren.
Tevens worden zij zich meer en meer bewust van de eisen en verwachtingen vanuit
de sociale omgeving en leren steeds beter hun gedrag hieraan aan te passen.
Individuele verschillen in de aanwezigheid van zelfcontrole op deze leeftijd en
de invloed die de omgeving hierop heeft zouden wel eens essentieel kunnen zijn
voor het ontstaan van probleemgedrag en de ontwikkeling van psychopathologie op
latere leeftijd.

Het huidige onderzoeksvoorstel beschrijft een studie bij 4-jarige jongens die
als doel heeft het begrip zelfcontrole op verschillende wijzen te meten en te
bekijken in hoeverre deze metingen het begrip adequaat lijken te meten, met
elkaar samen hangen, en gerelateerd zijn aan externaliserend gedrag. Verder zal
in deze studie onderzocht worden of de regulatie van de hartslag via de nervus
vagus gerelateerd is aan maten van zelfcontrole en welke opvoedingskenmerken
een rol spelen bij de ontwikkeling van zelfcontrole.

Zelfcontrole wordt in het huidige onderzoek gemeten door middel van
vragenlijsten aan ouders en leerkrachten, gedragsobservaties tijdens
delay-of-gratification taakjes en prestaties op neuropsychologische
computertaken. Het externaliserend gedrag van de kinderen en het
opvoedingsgedrag van de ouders zal in kaart worden gebracht a.d.h.v.
gestandaardiseerde vragenlijsten.

Risico-inschatting: n.v.t.
Omschrijving/inschatting belasting: voor de ouders betekent deelname aan het
onderzoek met name het invullen van het vragenboekje, hiermee zullen zij 1 a 2
uur bezig zijn. Verder dient moeder in huis aanwezig te zijn tijdens de twee
huisbezoeken. Voor het kind betekent deelname dat zij twee maal 1,5 uur in een
testsituatie gebracht worden. De taakjes worden echter op een speelse manier
afgenomen, waardoor het kind de afname meer zal ervaren als 'het doen van
spelletjes'.