C-reactief proteïne als hulpmiddel voor medicamenteus beleid bij luchtweginfecties; een gerandomiseerd onderzoek in de huisartsenpraktijk ter bevordering van doelmatig antibioticagebruik

Bacteriële resistentieproblematiek vormt een toenemende bedreiging voor de
volksgezondheid en de maatschappij. Het beteugelen ervan leidt tot steeds
hogere directe en indirecte kosten. Resistentie is sterk gerelateerd aan
antibioticagebruik. 80% van de antibiotica wordt in de huisartspraktijk
voorgeschreven, het vaakst voor luchtweginfecties.

De gebruikelijke diagnostiek van de huisarts (anamnese en lichamelijk
onderzoek) is niet acuraat genoeg om de diagnose pneumonie bij patiënten met
een luchtweginfectie aan te tonen of uit te sluiten. Dit is echter wel van
belang, omdat pneumonie met een antibioticum behandeld dient te worden en de
overige luchtweginfecties meestal niet. In een van onze eerdere onderzoeken
toonden we aan dat een CRP testuitslag lager dan 20 mg/l de kans op pneumonie
verkleinde tot kleienr dan 2%. Aangezien een point of care (PoC) CRP
testuitslag binnen 4 minuten beschikbaar is, kan deze nog tijdens het consult
richting geven aan het beleid. De uitslag kan zowel de huisarts als de patiënt
het vertrouwen geven dat een antibioticum (meestal) niet nodig zal zijn.

The meerwaarde van CRP bij luchtweginfecties is de laatste jaren bewezen, maar
de meeste huisartsen in Nederland hebben nog geen ervaring opgedaan met de PoC
test. Op dit moment onderzoeken we het effect van PoC CRP, met en zonder
communicatietraining, op het aantal antibioticavoorschriften voor
lageluchtweginfecties. De resultaten zullen eind 2007 bekend zijn. Een andere
veelbelovende methode voor het verlagen van onnodig antibioticagebruik is het
uitgestelde recept. De huisarts geeft hierbij wel het recept uit, maar vraagt
de patiënt het pas op te halen als herstel uitblijft.

PoC CRP testen en het aanbieden van een uitgesteld recept (naast de directe
keuze wel/geen antibioticum) zijn echter nog niet eerder samen onderzocht in de
huisartsenpraktijk. Specifieke hulp bij de interpretatie van de testuitslagen
en de keuze van het beleid is daarbij nodig om het vertrouwen in deze
innovatieve strategieën te vergroten, opdat een nog doelmatiger gebruik van
antibiotica kan worden bewerkstelligd.

Bepalen van het effect van point-of-care (PoC) CRP en de mogelijkheid van een
uitgesteld recept op het antibioticagebruik bij lageluchtweginfecties en acute
rinosinusitis in de huisartsenpraktijk

gerandomiseerd onderzoek in de huisartsenpraktijk

PoC CRP test en het op grond van de testuitslag) aanbieden van de de mogelijkheid tot een uitgesteld antibioticumrecept vergeleken met usual care (waarbij de huisarts enkel gebruikelijke diagnostiek, in bijzonder anamnese en lichamelijk onderzoek, tot zijn beschikking heeft)

Er zijn geen bekende extra risico's voor de patiënt. De consulten wijken
nauwelijks af van dagelijkse routine; de huisarts blijft volledig
verantwoordelijk voor en heeft volledig zeggenschap over het beleid en het al
of niet afwijken van de voorgestelde diagnostische procedure. Het onderzoek
vergt slechte een zeer geringe belasting van de patiënt en de huisarts, maar
leidt mogelijk tot vermindering van het onnodig voorschrijven van antibiotica,
dat in het licht van de stijgende bacteriële resistentie belangrijk is voor
mens en maatschappij.

De patiënt zal twee vingerprikjes ondergaan (op dag 0 en dag 7 van het
onderzoek) voor het verkrijgen van en druppel bloed, zoals dit bijvoorbeeld ook
voor het meten van glucose of hemoglobine routinematig wordt gedaan. In onze
vorige trial bij 431 patiënten heeft dit geen enkele keer tot bijwerkingen of
andere nadelige gevolgen geleid. Ook de strategie van het uitgestelde recept
heeft niet eerder tot bijwerkingen of andere nadelige gevolgen geleid. De
huisarts blijft volledig verantwoordelijk voor het beleid en kan op elk moment
afwijken van een eerder gekozen spoor.