Het effect van oriëntatie- en mobiliteitsinstructie op mobiliteit, participatie en kwaliteit van leven van mensen met een visuele beperking

In de komende decennia zal het aantal slechtziende ouderen substantieel
toenemen. Uit onderzoek blijkt dat visuele beperkingen kunnen leiden tot
negatieve gevolgen ten aanzien van de mobiliteit en het lichamelijk en sociaal
functioneren van ouderen. Om het dagelijks functioneren en de bewegingsvrijheid
bij slechtziende ouderen te ondersteunen verzorgen mobiliteitstrainers een
oriëntatie- en mobiliteitsinstructie bij deze ouderen.

In Nederland is tot op heden geen adequaat en systematisch onderzoek uitgevoerd
naar de effecten van oriëntatie- en mobiliteitsinstructie slechtziende ouderen.
Tevens ontbreekt een gestandaardiseerde oriëntatie- en mobiliteitsinstructie,
ondanks een landelijke training voor mobiliteitstrainers ten aanzien van deze
instructie. Een gestandaardiseerde oriëntatie- en mobiliteitsinstructie zou
kunnen bijdragen aan een verbeterd dagelijks functioneren bij slechtziende
ouderen en aan de uitvoerbaarheid van deze instructie door de
mobiliteitstrainers.

In het licht van het voorgaande omvat dit onderzoek drie aspecten:
1) het standaardiseren van de oriëntatie- en mobiliteitsinstructie voor het
gebruik van de herkenningsstok bij slechtziende ouderen;
2) het evalueren van deze gestandaardiseerde oriëntatie- en
mobiliteitsinstructie op mobiliteit, participatie en kwaliteit van leven;
3) het evalueren van procesaspecten van deze instructie met het oog op de
uitvoerbaarheid van de gestandaardiseerde instructie.

Het onderzoek wordt opgezet volgens een gerandomiseerd protocol waarbij door
loting een verdeling in interventie en controle groep zal plaatsvinden. De
interventie groep zal vervolgens de gestandaardiseerde oriëntatie- en
mobiliteitstraining ontvangen terwijl de controle groep de reguliere training
ontvangt. Om contaminatie te voorkomen zullen trainers die de
gestandaardiseerde instructie geven en hiervoor training ontvangen alleen
worden toegewezen aan de interventiegroep; trainers van de personen uit de
controle groep worden niet additioneel getraind.

De interventie bestaat uit een gestandaardiseerde oriëntatie- en mobiliteitsinstructie gebaseerd op de reguliere instructie en informatie verkregen uit de handleiding van landelijke mobiliteitstraining en interviews met de trainers. De gestandaardiseerde trainingsinstructie omvat 2 individuele sessies van ieder ongeveer 2 uur waarin informatieoverdracht, oefening en het opstellen van doelen centraal staan. Het aantal en de duur van deze sessies is vergelijkbaar met de reguliere instructie welke ook individueel wordt uitgevoerd.

De belasting en het risico voor de proefpersoon wordt als gering geschat. In
het onderzoek wordt een gestandaardiseerde versie van een reguliere instructie
geëvalueerd. Naast vier extra vragen tijdens de intakeprocedure zal de extra
belasting voor de deelnemers bestaan uit de te voeren evaluaties, d.w.z. drie
tot vier telefonische interviews van circa 30 minuten. Hierbij is rekening
gehouden met het feit dat de doelgroep slechtziende mensen van 55 jaar en ouder
betreft.