gen-persoon-omgevingsinteractie in het kader van weerbaarheid tegen depressie

Depressie onderzoek focust zich vooral op negatieve stemming, met weinig
aandacht voor positieve stemming. Dit moet veranderen omdat i) positief affect
(PA) en negatief affect (NA) niet twee extremen zijn binnen een unidimensioneel
construkt, maar relatief onafhankelijk zijn; en ii) positieve emoties
waarschijnlijk beschermend zijn omdat zij de aandachtsfocus verbreden en zo het
gebruik maken van positieve elementen, of 'natural rewards' in de stroom van
het dagelijks leven vergemakkelijken.
In een recente tweelingstudie waarbij gebruik gemaakt werd van de nieuwe
momentary assessment methodologie, heb ik aangetoond dat PA niet alleen risico
op ontwikkelen van negatieve stemmingstoestand in respons op kleine dagelijkse
stressoren vermindert (een eigenschap die ik heb geïdentificeerd als een
indicator voor een genetisch risico voor depressie), maar ook dat PA de
expressie van het genetisch risico voor depressie vermindert. PA vermindert dus
symptomen van en expressie van genetisch risico voor depressie.

Mijn onderzoeksvoorstel zal daarom focussen op de plasticiteit van het vermogen
om positieve emoties te ervaren in respons op dagelijkse gebeurtenissen
(natural rewards), als een eerste stap naar nieuwe preventieve interventies. De
hoofdvraag is: kan het vermogen om 'reward' te ervaren in het dagelijks leven
experimenteel worden veranderd? Bijkomende vragen zijn: hoe heeft de
experimentele modificatie van reward ervaring effect op de depressieve
symptomatologie en kan individuele variatie hierin worden teruggevoerd op
genetische variatie? Ook zal onderzocht worden hoe verhogingen in reward
experience samenhangen met toekomstige terugval in depressie.

De experience sampling methode (ESM) is een gestructureerde dagboek methode om
ervaringen van subjecten in hun dagelijks leven te bestuderen. Bij baseline,
ondergaan subjecten een 6-daagse periode van ESM. Dan, worden subjecten
gerandomiseerd om ofwel mindfulness-based cognitive therapy (MBCT) te krijgen
(8 wekelijkse sessies van 2 uur en met dagelijkse huiswerk opdrachten) door een
ervaren MBCT therapeut en care as usual (indien van toepassing), ofwel alleen
care as usual (indien van toepassing). Deze interventie wordt gevolgd door een
tweede 6-daagse ESM meting. 6 en 12 maanden na het volgen van een mindfulness
training vinden de follow-up bijeenkomsten plaats. Additionele behandeling,
indien van toepassing, wordt constant gehouden binnen subjecten. Subjecten
worden globaal geinformeerd, maar blijven blind voor hoe de ESM metingen
samenhangen met de onderzoekshypothese.

De experimentele groep krijgt 8 weken mindfulness training door een ervaren trainer bovenop hun normale behandeling, indien ze die krijgen. Sessies zijn wekelijks (2,5 uur per sessie) en subjecten moeten dagelijks huiswerk oefeningen doen. De controle groep behoudt de normale behandeling, indien ze die krijgen.

De grootste belasting voor de proefpersonen is deelname aan de ESM procedure,
waarbij ze een dagboek moeten invullen over dagelijkse ervaringen en stemming
op 10 willekeurige momenten gedurende de dag (niet 's nachts) voor 6
achtereenvolgende dagen. Deze ESM metingen worden 2 keer gedaan: een keer voor
en een keer na de interventie. Het voordeel is dat subjecten deze dagboeken
invullen gedurende hun dagelijks leven en hiervoor niet naar het lab hoeven te
komen.
Op 5 momenten moeten ze wel naar het lab komen voor een moment:
De screening (110 min)
briefing eerste ESM periode (15 min)
Baseline meting: vragenlijsten over depressieve klachten en debriefing ESM (1
uur)
briefing tweede ESM periode (15 min)
Na 8 weken: vragenlijsten over depressieve klachten en debriefing ESM (50 min)
Voor de follow-up metingen na 6 en 12 maanden komen er nog 2 keer 30 minuten
bij.
Bij baseline wordt ook wat speeksel van de subject gevraagd voor DNA bepalingen.

Er zijn geen gezondheidsrisico's geassocieerd met dit onderzoek.
Er is een persoonlijk voordeel voor subjecten in de zin dat ze een gratis
mindfulness training krijgen aangeboden die waarschijnlijk hun weerbaarheid
tegen depressie verhoogt.
Er is een wetenschappelijk voordeel omdat dit onderzoek leidt tot groter
inzicht in de biologische en psychologische factoren gerelateerd aan
weerbaarheid, wat belangrijk zal zijn voor preventie van depressie in de
bevolking.