Effectiviteit van Alles Kidzzz: een geindiceerde preventieve interventie voor externaliserende problemen op de basisschool

Uit verschillende longitudinale studies blijkt dat een verhoogd niveau van
externaliserend probleemgedrag (prevalentie 5-10%) bij kinderen op de
basisschool relatief stabiel is en een predictor voor mentale
gezondheidsproblemen. Deze kinderen hebben een verhoogde kans op het
ontwikkelen van een gedragsstoornis (Conduct Disorder; CD) en delinquent gedrag
in de adolescentie en tevens CD en comorbiditeit met stemmingsstoornissen en
verslaving tijdens de volwassenheid. De maatschappelijke kosten op de lange
termijn voor deze kinderen zijn bovendien sterk verhoogd.
Hoewel uit recente meta-analyses blijkt dat zowel oudertrainingen (PMT) als
cognitieve gedragstherapie (CBT) voor kinderen effectieve interventies zijn,
ontbreekt het in Nederland aan een evidence-based preventieve interventie voor
externaliserend probleemgedrag op school. Alles Kidzzz (AK) is een
geprotocolleerde individuele sociale vaardigheidstraining gebaseerd op de
principes van de cognitieve gedragtherapie voor kinderen van 9 - 12 jaar met
een verhoogd niveau van externaliserend probleemgedrag op school. Alles Kidzzz
is ontwikkeld door Nederlandse GGZ-instellingen en is geïmplementeerd in
scholen. Een eerder quasi-experimenteel pilot onderzoek heeft veelbelovende
resultaten laten zien voor de afname van externaliserend probleemgedrag.

Dit onderzoek heeft als doel de effectiviteit van Alles Kidzzz en Alles Kizzz
in combinatie met een oudertraining (PMT) te onderzoeken door middel van een
Randomized Controlled Trial (RCT). De PMT component is toegevoegd omdat
ouderlijke betrokkenheid het effect van een individuele interventie bij
kinderen vergroot.
Wij veronderstellen dat: 1) kinderen die een AK training krijgen zullen minder
externaliserend probleemgedrag en meer prosociaal gedrag laten zien bij de
nameting en de follow-up meting in vergelijking met kinderen in de
controleconditie; 2) verschillende kind-, ouder- en schoolkenmerken modereren
de effectiviteit van de interventie en sociale informatieverwerking van het
kind, opvoedgedrag, ouderlijke betrokkenheid en behandelintegriteit medieren de
effectiviteit van de interventie; 3) de Alles Kidzzz + PMT zal zorgen voor meer
langdurige positieve effecten op de uitkomstmaat (externaliserend
probleemgedrag) bij het kind op de follow-up meting in vergelijking met
kinderen die alleen een Alles Kidzzz training krijgen; ouders die na Alles
Kidzzz de oudertraining volgen zullen meer positieve en minder negatieve
opvoedgedragingen laten zien op de follow-up meting in vergelijking met de
ouders waarvan kinderen alleen AK hebben gekregen en in vergelijking met de
controlegroep.

Deze interventie studie is een RCT (pretest, posttest en follow-up op 6 en 12
maanden na de interventie) met twee experimentele condities a) alleen AK, b) AK
plus PMT en c) een controleconditie. Deelnemende scholen (n=48) worden at
random verdeeld in drie groepen van 16 en iedere school neemt deel aan elk van
de drie condities in een vaste volgorde gedurende drie onderzoeksjaren. Ieder
jaar zullen twee kinderen per school deelnemen (N=288 kinden; N=192 ouders in
de PMT-conditie).

(1) AK: kinderen ontvangen een individuele geprotocolleerde training tijdens schooltijd op school gedurende 8 weken; ouders en leerkrachten worden wekelijks betrokken door middel van schriftelijk materiaal. Bij de start, na 3 weken en na afloop van de training informeert de trainer de ouders mondeling tijdens een gesprek. (2) PMT (oudertraining Ouders als Coach): na afloop van de Alles Kizzz training ontvangen ouders een handleiding voor de oudertraining en worden zij gedurende 8 weken wekelijks begeleid per telefoon, email of huisbezoek (indien nodig) door de trainer van hun kind.

Zonder deelname van deze groep kinderen zou dit onderzoek niet uitgevoerd
kunnen worden. Wij proberen het onderzoek naar de interventie zo dicht mogelijk
bij reguliere praktijk te houden; trainers worden aangemoedigd op dezelfde
manier te werken als dat zij de afgelopen jaren met de AK trainingen hebben
gedaan. Er wordt geprobeerd de belasting van het onderzoek zo klein mogelijk te
houden voor alle betrokkenen (scholen, leerkrachten, ouders, kinderen en
trainers). Vragenlijsten voor leerkrachten, kinderen, ouders en trainers worden
toegevoegd aan de interventie (training) gedurende 1,5 jaar. Protocollen voor
onderzoekseisen (contact met ouders, dosering van informatie,
toestemmingsformulieren, vragenlijsten etc.) worden ontwikkeld door middel van
nauwe samenwerking met trainers en scholen. De risico*s zijn verwaarloosbaar
doordat we gebruikmaken van bekende en wereldwijd gebruikte vragenlijsten. De
verdienste van het onderzoek zal hopelijk zijn te komen tot een evidence-based
effectieve interventie voor een erkend belangrijk dagelijks probleem bij
kinderen op de basisschool.