Actietendens en Aandachtstraining bij alcoholafhankelijke patiënten

Onderzoek binnen het veld van verslaving heeft aangetoond dat patiënten met een
diagnose van alcohol afhankelijkheid diverse relatief automatische of
impliciete reacties hebben op alcoholgerelateerde stimuli. Twee voorbeelden van
dergelijke processen zijn een automatische aandachtsreactie voor alcoholische
stimuli en een automatische neiging om alcoholische stimuli te benaderen,
respectievelijk een aandachtsbias en een toenaderingsbias. Beide grotendeels
automatische processen lijken een rol te spelen in het in stand houden van
verslavingsgedrag. Recent onderzoek heeft laten zien dat beide biases beïnvloed
kunnen worden door vormen van training. In niet-klinische populaties hebben
beide trainingen een effect laten zien op automatische reacties op alcohol en
op drang om te drinken (craving). In eerste kleine klinische studies zijn ook
positieve effecten gevonden. In deze studie worden diverse vormen van training
getest in een klinische populatie van alcohol afhankelijke patiënten in
verschillende klinieken.

het doel van deze studie is te onderzoeken of de her-training van een
aandachtsbias een aandachtsbias voor alcohol stimuli verkleint en of een
her-training van de automatische neiging om naar alcohol stimuli toe te gaan
deze neiging verkleint. Ook onderzoeken we of deze effecten specifiek zijn of
dat training van aandachtsbias ook effecten heeft op actie-tendensen en vice
versa. Tenslotte onderzoeken we de effecten van de trainingen op een aantal
klinisch relevante variabelen zoals terugval, drang (craving) en motivatie om
drinkgedrag te veranderen.

De studie is opgezet als een Randomized Controlled Trial (RCT) met 6
verschillende groepen. Een van deze groepen zal de aandachts-training doen, 3
groepen krijgen verschillende versies van de actietendens-training, de vijfde
groep krijgt een controle-conditie en de 6e conditie is een wachtlijstconditie
(1 maand) waarna ze aan conditie I (aandachtstraining) worden toegevoegd. Alle
trainingen bestaan uit een voormeting, vier trainingssessies een nameting en
een follow-up periode van 3 maanden.

Deelnemers worden toegewezen aan een trainingsvariant (aandacht of actie-tendens) of aan een placebo-training. Deze trainingen bestaan uit computertaken waarin alcohol gerelateerde en neutrale stimuli worden aangeboden waarop gereageerd moet worden. Bij de aandachtstraining leert de deelnemer zijn of haar aandacht weg te sturen van de alcohol, bij de actietendens training om de alcohol weg te duwen, waarmee een vermijdings in plaats van een toenaderingsneiging aangeleerd wordt. In één actietendens-trainingsconditie reageert de deelnemer op een relevant kenmerk (duw alcohol plaatjes weg), in de andere actietendens trainingscondities en in de (placebo) controleconditie op een irrelevant kenmerk gerelateerd aan het formaat van het plaatje (bijv. trek rechtop staande plaatjes naar u toe, duw liggende plaatjes van u af). De automatische neiging van proefpersonen om de alcohol te benaderen wordt in de trainingssessies beïnvloed door ervoor te zorgen dat de proefpersoon (bijna) alle alcoholfoto>s moet wegduwen en (bijna) alle plaatjes met fris in een formaat dat ze naar zich toe moeten trekken. In de controle-conditie wordt de trek/duw verhouding voor zowel alcohol- als frisfoto>s op 50% gezet.

Er is geen noemenswaardig risico aan participatie in de studie verbonden.