Vruchtbaarheid, eicelvoorraad en vervroegde overgang bij Nederlandse vrouwen die in hun jeugd kanker hebben gehad

Tegenwoordig overleven, door verbeterde diagnostiek en behandelingsmethoden,
steeds meer kinderen met kanker. Hierdoor ontstaat een steeds groter wordende
groep jong volwassenen die op de kinderleeftijd kanker heeft gehad. Een groot
deel van deze ex-patiënten bevindt zich nu in de vruchtbare leeftijd en gaat
zelf over het krijgen van kinderen nadenken. Echter, als gevolg van hun
vroegere behandeling (chemo- en /of radiotherapie) kan de vruchtbaarheid bij de
vrouwen aanzienlijk verminderd zijn en kan er een verhoogd risico zijn op een
vervroegde overgang en negatieve zwangerschapsuitkomsten. De mate waarin de
vruchtbaarheid verminderd is, en welke behandelingen het grootste risico op
schade met zich meebrengen is echter nog onduidelijk. De functie van de
eierstokken, gemeten door hormonen in het bloed of door het feit dat de vrouw
daadwerkelijk een kind heeft gekregen, kan duidelijk verminderd zijn. Maar een
ogenschijnlijk normale functie van de eierstokken wil niet zeggen dat de
eierstokken niet beschadigd zijn. Immers, de eicelvoorraad, die bij de vrouw
vanaf de geboorte vastligt, kan door de behandeling aanzienlijk verminderd zijn
waardoor deze vrouwen de kans lopen vervroegd in de overgang te raken.

Doel van dit onderzoek is om de vruchtbaarheid, de zwangerschapsuitkomsten, de
eicelvoorraad en het risico op een vervroegde overgang bij vrouwelijke
overlevenden van kinderkanker te evalueren. De vraagstellingen van het
onderzoek zijn als volgt:
Wat is het algehele effect van de behandeling van kinderkanker op:
1) De vruchtbaarheid en de uitkomsten van zwangerschap?
2) De eicelvoorraad in de eierstokken van de vrouw?
3) Het risico om vervroegd in de overgang te komen als gevolg van een eventueel
verminderde eicelvoorraad?

Dit onderzoek, gecoördineerd door het VU Medisch Centrum, is een landelijke
studie van het samenwerkingsverband tussen alle Nederlandse kinderoncologische
en stamceltransplantatie centra voor de late effecten van de behandeling van
kinderkanker (LATER= Lange Termijn Effecten Registratie).

Vruchtbaarheid en het voorkomen van negatieve zwangerschapsuitkomsten zullen
onderzocht worden met behulp van een vragenlijst. De vruchtbaarheid wordt ook
onderzocht aan de hand van hormonen in het bloed. Voor de afname van dit
bloedmonster zullen de vrouwen worden uitgenodigd voor een bezoek aan het
ziekenhuis. Tijdens datzelfde bezoek wordt er dan ook, uiteraard met
toestemming van de patiënt, een echo van de eierstokken worden gemaakt om de
eicelvoorraad te bepalen.

Behalve het algehele effect van de behandeling worden ook verschillende soorten
behandelingen met elkaar vergeleken om zodoende te bepalen welke
behandelingsgroepen het hoogste risico op een verminderde vruchtbaarheid of een
vervroegde overgang hebben. Dit met als doel vrouwen beter te kunnen
voorlichten. Immers, als blijkt dat zij het risico lopen vroeg in de overgang
te komen kan hen aangeraden worden om het krijgen van kinderen, mits er een
kinderwens is, niet te lang voor zich uit te schuiven.

Veel jonge vrouwen die op onze Polikliniek Late Effecten Kindertumoren komen
hebben vragen over hun vruchtbaarheid in relatie tot hun vroegere behandeling.
En ook in andere behandelcentra met een dergelijke polikliniek blijkt dit het
geval. Vaak kunnen we nog onvoldoende antwoord geven op hun vragen omdat er nog
maar relatief weinig onderzoek gedaan is naar de vruchtbaarheid en
eicelvoorraad van vrouwen na de behandeling van kinderkanker.

Op relatief eenvoudige wijze (een vragenlijst, een bloedafname en een inwendige
echo van de eierstokken tijdens 1 ziekenhuisbezoek), dus met een geringe
belasting, kan een indruk verkregen worden van de vruchtbaarheidsstatus van
deze groep vrouwen. Dit kan mogelijk van direct belang zijn voor de vrouwen
zelf maar voornamelijk zal de verworven kennis ons helpen toekomstige vragen
beter te kunnen beantwoorden.