Uitvoerbaarheid en effectiviteit van cognitieve gedragstherapie voor jeugdigen in rouw plus ouderbegeleiding: een pilot studie met een multiple baseline design.

In Nederland verliezen jaarlijks duizenden kinderen een eerstegraads familielid
(een ouder, broer of zus). Uit onderzoek is gebleken dat deze kinderen een
verhoogde kans hebben op het ontwikkelen van problemen. Vroegtijdige
identificatie en behandeling van kinderen die mogelijk vastlopen in de
verwerking van verlies is daarom wenselijk. Uit onderzoek bij volwassenen en
bij kinderen is gebleken dat rouwproblematiek zich onderscheidt van
depressiviteit en angst. Bij volwassenen is voorts aangetoond dat
rouwproblematiek vraagt om specifieke (op de rouw gerichte) interventies.
Dergelijk onderzoek is bij kinderen nog niet gedaan. Het is daarom aannemelijk
dat rouwproblematiek bij kinderen niet tijdig wordt onderkend en niet adequaat
wordt behandeld. Het onderhavige, voorgestelde onderzoeksproject is erop
gericht deze lacune op te vullen.

De hoofddoelstelling van dit onderzoeksproject is om een laagdrempelige,
preventieve cognitief-gedragstherapeutische interventie plus ouderbegeleiding
voor kinderen in rouw en hun ouder(s) te toetsen op uitvoerbaarheid en een
eerste indruk te krijgen van de effectiviteit.

Er wordt een multiple base-line design gehanteerd. Er wordt begonnen met een
voormeting, vervolgens vinden er baselinemetingen plaats en metingen aan het
eind van iedere sessie en ten slotte is er een nameting.
Baseline metingen vinden plaats om het *baseline niveau* van rouwreacties te
bepalen en veranderingen in rouwreacties voor aanvang van de interventie uit te
sluiten. Kinderen worden at random toegewezen aan drie verschillende
baselinecondities, waarin men gevraagd wordt om respectievelijk 3, 5, of 7
weken eenmaal per week een korte Rouw Checklist invult waarop de intensiteit
van enkele rouwreacties gescoord dienen te worden. Deze rouwreacties
corresponderen met voorgestelde criteria voor Gecompliceerde Rouw (Prigerson et
al., 2007). Omdat de start van de behandeling niet afhangt van de
baselineperiode, worden alternatieve verklaringen voor veranderingen in rouw
(zoals cyclische invloeden en regressie naar het gemiddelde) minder
waarschijnlijk.
Na de baseline periode start de interventie. Gedurende de interventie vult het
kind ook bij iedere sessie de Rouw Checklist in. Daarnaast vullen cliënten
(kind en ouder[s]) en de behandelaar aan het eind sessie enkele vragen in met
betrekking tot de uitvoerbaarheid van die sessie; let wel de behandelaar vult
dit in voor zowel de sessies met het kind als de sessies met de ouder[s],
terwijl het kind en de ouder alleen deze vragen beantwoorden na afloop van hun
eigen sessie.
Na afloop van de behandeling vindt één nameting plaats (meting 3).

De vragenlijsten die gebruikt worden zijn weinig belastend, vragen een geringe
tijdsinvestering en zijn weinig riskant. Veel van de instrumenten worden
momenteel standaard in de praktijk gebruikt. Met de overige instrumenten is
(veel) ervaring opgedaan in het kader van wetenschappelijk onderzoek. Daarbij
geldt dat de vragenlijsten zullen worden afgenomen door speciaal getrainde
onderzoeksassistenten en zal bij de afname rekening worden gehouden met de
individuele client.
De bovengenoemde belasting en risico's wegen niet op tegen het voordeel dat met
behulp van dit onderzoek een interventie ontwikkeld wordt voor kinderen en
jongeren die een verhoogd risico hebben voor het ontwikkelen van ernstige
psychopathologie.