Verspreiding van veterinaire MRSA in Nederland

Traditioneel wordt meticilline-resistente Staphylococcus aureus (MRSA) gezien
als een ziekenhuis gerelateerde pathogeen. Sinds ongeveer 10 jaar heeft MRSA
zijn territorium uitgebreid naar de gemeenschap en veroorzaakt daar infecties
bij voorheen gezonde personen. In 2005 werd in Nederland een nieuwe kloon van
MRSA gevonden die gerelateerd is met een uitgebreid reservoir in varkens en
vleeskalveren (V-MRSA). Een onderzoek onder varkens in slachthuizen liet zien
dat 40% van alle varkens gekoloniseerd waren met V-MRSA. Aan het eind van 2007
was ongeveer 30% van alle nieuw gevonden MRSA stammen in Nederland van dit
nieuwe type.
Personen die wel op een dierhouderij wonen, maar zelf geen direct contact
hebben met de dieren hebben een lager kolonisatiegraad (ongeveer 2%). Een
recent onderzoek toonde aan dat bijna 10% van het vlees in de handel besmet is
met V-MRSA. V-MRSA zou zich kunnen verspreiden in de Nederlandse bevolking door
direct of indirect contact met dieren of door consumptie en/of bereiding van
gecontamineerd vlees. De eerst genoemde transmissieroute is waarschijnlijker en
zal in eerste instantie gebeuren in gebieden waar veel dierhouderijen bevinden.
De tweede route (vlees) wordt minder waarschijnlijk geacht, maar zal een veel
groter impact hebben. De prevalentie van MRSA in de algemene bevolking van
Nederland was in 2007 nog steeds erg laag (<0,5%). Wanneer deze stam zich
succesvol zou kunnen verspreiden van mens op mens buiten de bekende
risicogroepen zal dit een significant probleem voor de gezondheidzorg
opleveren. Hierdoor zullen er grote aanpassingen nodig zijn van de bestaande
richtlijnen van infectiepreventie in de gemeenschap en in
gezondheidszorginstellingen. Het is de vraag of de huidige preventie
strategieën bij dit scenario kunnen worden behouden in Nederland. De
aanverwanten kosten zullen hierdoor zeker gaan toenemen. De impact die V-MRSA
op de gezondheidzorg zal hebben, is afhankelijk van de capaciteit van V-MRSA om
zich buiten de dierhouderijen te verspreiden in de populatie.

Doel van het onderzoek is om de prevalentie van V-MRSA in gebieden met veel
varkenshouderijen en te vergelijken met de bekende MRSA prevalentie van de
algemene populatie van Nederland. Het tweede doel is het bepalen van de
verspreiding van V-MRSA in de algemene populatie van Nederland.

1500 willekeurig gekozen proefpersonen zullen een uitnodigingsbrief, een
deelnemers informatiebrief, een korte vragenlijst en toestemmingsformulieren
per post ontvangen. Deelname aan de studie is geheel vrijwillig en alleen
mogelijk na het ondertekenen van de toestemmingsformulieren. Aan de
proefpersonen wordt gevraagd toestemming te geven voor een neuskweek en het
invullen van een uitgebreidere vragenlijst. Nadat de ondertekende
toestemmingsformulieren zijn verkregen, zal er een neusswab aan de deelnemers
per post worden opgestuurd die terug gezonden kan worden in een daarvoor
speciale verpakking. De kweken zullen door verschillende laboratoria worden
geanalyseerd op de aanwezigheid van MRSA. In totaal zullen ongeveer 600 kweken
worden geïncludeerd in de studie. Bovendien, Multi-locus variable-number
tandem-repeat (MLVA) en spa typering van de V-MRSA stammen zal door het RIVM
worden uitgevoerd. Wanneer een MRSA prevalentie van 2% of hoger wordt gevonden,
zal de studie worden vervolgd door een fase 2.
In fase 2 van de studie zal er een case-controle studie worden uitgevoerd op
basis van het bevolkingsonderzoek uit fase 1 om determinanten te identificeren
van MRSA kolonisatie in relatie met dierhouderijen en consumptie en/of
bereiding van vlees. Proefpersonen die gekoloniseerd zijn met V-MRSA worden
vergeleken met proefpersonen die niet gekoloniseerd zijn met V-MRSA. Verder
worden personen met ziekenhuis-gerelateerde MRSA uitgesloten. Alle
geselecteerde personen zullen een uitgebreide vragenlijst per post ontvangen
met de volgende determinanten: leeftijd, geslacht, contact met dieren (welke en
hoe vaak), aanwezigheid van dieren binnenshuis, consumptie en/of bereiding van
vlees (welke en hoe vaak), antibiotica gebruik in de laatste zes maanden,
onderliggende aandoeningen (eczeem, psoriasis of andere huidziekten,
longziekten (COPD), allergie, terugkerende bovenste luchtweginfecties,
maligniteiten, immunosuppressiva, interne prothesen, terugkerende
furunculosis), geschiedenis van MRSA infectie en/of kolonisatie, beroep,
beoefenen contact sport, gezinsleden werkzaam op een dierhouderij en de
aanwezigheid van catheters en/of open wonden.
Wanneer de resultaten van fase 1 een verspreiding van V-MRSA in de gemeenschap
impliceren, zal er een soortgelijk bevolkingsonderzoek uitgevoerd worden in een
gebied waar zich geen dierhouderijen bevinden. Dat bevolkingsonderzoek is
voornamelijk gericht op de potentiële verspreiding van besmet vlees.

Deelname aan de studie zal niet veel tijd kosten en er zijn geen invasieve
procedures. In deze studie zal er maar éénmaal een neuskweek worden afgenomen
van de proefpersonen en voor identificatie van MRSA verzonden worden naar één
van de samenwerkende laboratoria. Het afnemen van een neuskweek wordt in het
algemeen niet als vervelend ervaren. Bovendien zal er tweemaal een vragenlijst
worden afgenomen om determinanten te identificeren van MRSA kolonisatie in
relatie met direct diercontact en consumptie en/of bereiding van besmet vlees.
Er zijn geen lichamelijke of fysiologische ongemakken, geen bezoeken en geen
lichamelijke onderzoeken of andere tests die samenhangen met deelname. Zodoende
zal deelname aan de studie geen aanzienlijke risico*s hebben voor de
geïncludeerde personen en de onderzoekers zullen zich niet bemoeien met de
behandeling.