HITEA: Onderzoek naar de binnenluchtkwaliteit in basisscholen en de gezondheid van leerlingen en docenten

Luchtkwaliteit van de binnenlucht is een belangrijk opkomend thema. Recente
studies suggereren dat de respiratoire gezondheid van kinderen lijkt te worden
beïnvloed door blootstelling aan omgevingsfactoren in de binnenlucht. Studies
afkomstig uit omringende landen suggereren dat allergie en astma tijdens de
schoolgaande leeftijd geassocieerd zijn met blootstelling aan microbiële
agentia, allergenen en blootstelling aan irritantia door zwembadbezoek. Deze
factoren zijn niet recent onderzocht in Nederlandse kinderen. Wel zijn gegeven
beschikbaar die suggereren dat de luchtkwaliteit in een aantal gevallen
problematisch is, maar dit inzicht in alleen gebaseerd op CO2 metingen en heeft
dus betrekking op de mate van ventilatie. Er bestaat geen recent inzicht in de
Nederlandse situatie voor wat betreft blootstelling aan allergenen (kat, hond,
huisstof) in schoolgebouwen en blootstelling aan irritantia in zwembaden in
relatie tot de respiratoire gezondheid.

Het doel van dit onderzoek is het identificeren van biologische en chemische
agentia die voorkomen in de binnenlucht en kijken welke rol deze spelen in het
ontwikkelen van luchtwegklachten en ontstekings- en allergische reacties bij
kinderen in de schoolgaande leeftijd. De focus ligt hierbij op microbiële
blootstelling door vochtproblemen in schoolgebouwen. Verder zal er gekeken
worden naar de rol van allergenen (hond/kat/huisstofmijt), chemicaliën,
schoonmaakprodukten, verkeersuitstoot en inadequate ventilatie. Aangezien
bepaalde metingen lastig uit te voeren zijn bij kinderen (neuslavage, opvangen
van condensaat van de uitademingslucht), zullen volwassenen (leraren) met
vergelijkbare blootstelling worden geïncludeerd.
De vier essentiële issues zijn: het bepalen van de omvang van het voorkomen van
vochtproblemen op basisscholen, een gedetailleerde karakterisatie van
blootstelling aan stoffen in de binnenlucht van scholen en zwembaden, het meten
van gezondheidseffecten tijdens blootstelling en na een tijd van afwezigheid
van blootstelling (vlak na de zomervakantie), en het proberen te verklaren van
de mechanismes die leiden tot gezondheidseffecten.

Zes scholen uit de regio Utrecht worden geselecteerd, namelijk 4 scholen met
vochtproblemen en 2 scholen zonder vochtproblemen (controlescholen). Bij alle
kinderen van groep 3 t/m groep 8 (leeftijd 6-12/13) zullen, na toestemming van
de ouders, longfunctiemetingen worden gedaan en bloed worden afgenomen (t=0).
Het doel is om deze gezondheidsmetingen uit te voeren bij 1500 kinderen. Verder
zal er naar gezondheidssymptomen worden gevraagd die zijn opgetreden afgelopen
jaar. Dit zal worden gedaan door middel van een vragenlijst die door de ouders
moet worden ingevuld.
Kinderen met symptomen indicatief voor astma (gebaseerd op medicijngebruik
tegen astma, een geschiedenis van astma en longfunctie) worden geselecteerd en
hieruit wordt een aselecte subgroep geselecteerd (n=180; 6 scholenx30
leerlingen) voor het longitudinale deel van de HITEA studie. Bij deze kinderen
worden nog 3 maal (aan het eind van het schooljaar [t=1], vlak na de
zomervakantie [t=2], en gedurende het schooljaar [t=3]) longfunctiemetingen
uitgevoerd en de stikstof (NO) in de uitademingslucht gemeten.
De gezondheid van de leraren zal ook worden bepaald dmv longitudinaal
onderzoek. Op drie momenten ([t=1], [t=2], [t=3] zullen gezondheidsmetingen
worden uitgevoerd bij 60 leerkrachten (6 scholen x 10 leraren). De volgende
metingen zullen worden uitgevoerd: spirometrie, het bepalen van NO in de
uitademingslucht, het afnemen van bloed (alleen op t=1), neuslavage en het
opvangen van condensaat van de uitademingslucht. Tevens zullen het optreden van
symptomen het afgelopen jaar worden bepaald door middel van een vragenlijst.

Dit onderzoek is een observationeel onderzoek, dus mensen worden geen
behandeling opgelegd of ontzegd en ze worden ook niet kunstmatig hoog
blootgesteld aan bepaalde stoffen, dus er zijn geen risico's verbonden met
betrekking tot blootstelling. De gezondheidrisico's van longfunctie,
bloedafname, het opvangen van NO in de uitademingslucht, neuslavage en het
opvangen van het condensaat van de uitademingslucht zijn eveneens te
verwaarlozen.
De resultaten zullen richting geven aan preventieve maatregelen zoals
onderhouds- en schoonmaakregimes maar ook richting geven aan ontwerp van
ventilatiesystemen en inrichting van schoolgebouwen met als doel het beperken
van respiratoire klachten en allergie of verergering van allergie bij kinderen
in de schoolgaande leeftijd.
De meeste kinderen (1320) zijn 5 tot 10 minuten kwijt voor de
gezondheidstesten, 180 kinderen zijn 20-40 minuten kwijt (4x5-10 minuten), en
de leraren maximaal 1.5 uur (3x30 minuten). Het invullen van de vragenlijsten
zal 10 tot 15 minuten duren.