Top Instituut Pharma (TIP) - onderzoek UMCU-reumatologie:
*Metabole bijwerkingen/co-morbiditeiten bij chronische reumatoïde artritis patiënten*

Reumatoïde artritis (RA) is een veel voorkomende, chronische auto-immuunziekte
met ontsteking van gewrichten, die leidt tot schade aan kraakbeen en bot en
bewegingsbeperking. In aanvulling op therapie met langwerkende antireumatische
medicatie, zoals methotrexaat en anti-TNFalfa, worden ook glucocorticoïden
(GCs) in de behandeling toegepast.
Met name bijwerkingen die onderdeel zijn van het metabool-syndroom, e.g.
insuline resistentie, hypertensie, en dyslipidemie, kunnen forse morbiditeit
geven en spelen een grote rol in RA-patiënten;5, 6 hierbij blijkt actieve
ziekte een belangrijke factor te spelen. Zo hebben RA patiënten een tot 4 maal
verhoogde kans op een cardiovasculair event en werd een positief effect
aangetoond van aggressieve anti-reumatische therapie, waaronder GC-therapie, op
het lipidenspectrum.7 De exacte plaats die ziekte-activiteit en
ziekte-beïnvloedende middelen spelen bij de pathofysiologie van het metabool
syndroom is echter nog niet geheel ontrafeld.
Dit onderzoek is onderdeel van het TI-Pharma project T1-106-1; binnen dit
project wordt vanuit verscheidene hoeken gekeken naar de invloed van
inflammatie op insuline resistentie en metabool syndroom. Het farmaceutische
concern Organon evalueert in een muismodel een nieuw compound dat selectief
inflammatie remt via GC-receptoren, zonder hierbij metabole/endocriene
bijwerkingen te veroorzaken die bij GCs zeer gevreesd zijn, e.g. met name
insuline resistentie, hypertensie, en dyslipidemie. Om de meerwaarde, met
betrekking tot het optreden van deze bijwerkingen, van dergelijke middelen ten
opzichte van conventionele GCs te bepalen, dienen de bijwerkingen van
conventionele GCs allereerst bij een zo breed mogelijke populatie zo goed
mogelijk in kaart te worden onderzocht. De vakgroep endocrinologie van het
VUMC evalueert het metabool syndroom binnen een populatie gezonde
proefpersonen. Hierbij staat het bepalen van insuline resistentie m.b.v. een
7-punts glucose tolerantie test centraal, naast de standaard kenmerken van het
metabool syndroom. Met deze test wordt over 2 uur tijd de functie van de
pancreas beta-cel bestudeerd door op 7 tijdstippen te kijken naar de glucose,
insuline/C-peptide ratio. Op deze manier kan op zeer precieze wijze het patroon
van insuline resistentie worden aangetoond bij proefpersonen. De vakgroep
reumatologie van het VUMC evalueert middels eenzelfde protocollaire
uitkomstmeting het metabool syndroom bij vroege-RA patiënten, i.e. patiënten
waarbij net de diagnose RA is gesteld. Ook onze vakgroep, Reumatologie UMCU,
evalueert het metabool syndroom, maar bij RA-patiënten met een lange ziekte
duur (> 2 jaar diagnose RA). Ons onderzoek poogt, met dezelfde uitkomstmetingen
als in de overige deelprojecten, de prevalentie van metabool syndroom en
insuline resistentie bij chronische RA-patiënten in kaart te brengen. Hierbij
wordt ook de rol van ziekte-activiteit bestudeerd. Daar in de behandeling van
chronische RA GCs een prominente plaats innemen bij de behandeling van de
ziekte, wordt GC-gebruik bestudeerd als co-variabele van ziekte-activiteit.
De relevantie van het gehele TI-Pharma project is de hierboven genoemde
plaatsbepaling van bijwerkingen/co-morbiditeiten gerelateerd aan inflammatie en
dit speelt zich af in een context van nieuw in ontwikkeling zijnde
anti-inflammatoire compounds, als ook degene in ons TI Pharma project. Wanneer
metabole bijwerkingen van nieuwe anti-inflammatoire medicamenten wordt
onderzocht, dan dient dit te worden afgespiegeld tegen de bestaande situatie.
In ons deel-project wordt dus niet alleen op uitgebreide mate het metabool
syndroom in kaart gebracht bij patiënten met chronische inflammatie, maar er
wordt ook een basismeting verricht waartegen toekomstige
anti-inflammatoire/anti-reumatische medicamenten zich kunnen afspiegelen.

Primair: De invloed van ziekte-activiteit van RA op de prevalentie van metabool
syndroom bestuderen, bij RA-patiënten met een langere ziekte duur (>2 jaar).
Secundair: De invloed van ziekte-activiteit van RA op insuline resistentie,
osteoporose, en cardiovasculaire events bij RA-patiënten met een langere ziekte
duur.

Studie-design: Cross-sectioneel

o 1 meetmoment; met een totale duur van 4 uur.

De risico's van deelname aan het onderzoek zijn minimaal. M.b.t. het
laboratorium-onderzoek en OGTT zijn de risico's verwaarloosbaar en m.b.t. de
stralingsbelasting: categorie IIb: "To justify risks in cat. IIa the benefit
will probably be related to increases in knowlegde leading to health benefit.
For risks in cat. IIb the benefit will be more directly aimed at the cure or
prevention of disease."