Opvoedings- en genetische effecten op alcoholgebruik onder adolescenten: Inzicht in een etiologisch mechanisme

Alcoholgebruik onder jongeren komt veel voor en kan schadelijke korte- en
langetermijn gevolgen met zich meebrengen.
Uit familie en tweelingstudies blijkt dat er een genetische component van
invloed is op alcoholgebruik. Gen-phenotype associatie studies laten echter
geen eenduidige resultaten zien, mogelijk doordat omgevingsfactoren vaak
achterwege worden gelaten. Het onderzoeken van gen-omgeving interacties is dus
van groot belang om inzicht te krijgen in de etiologische risicofactoren van
alcoholgebruik onder jongeren.
Het dopaminerge beloningssysteem in de hersenen speelt een belangrijke rol bij
het belonende effect van alcohol. Ook het serotonerge systeem is een
belangrijke speler in het onderzoek naar etiologische factoren van
alcoholgebruik. Betreffende omgevingsfactoren heeft eerder onderzoek van de
Radboud Universiteit aangetoond dat jongeren minder drinken als hun ouders
duidelijke regels stellen over alcoholgebruik. Ook is aangetoond dat jongeren
met een mutatie in een dopaminerg gen, het dopamine D2 receptor gen (DRD2) meer
alcohol drinken als ze toegeeflijke ouders hadden. Het mechanisme hierachter is
echter nog onbekend. Impulsiviteit is gerelateerd aan dopaminerge en
serotonerge activiteit, maar ook aan alcoholgebruik en zou dus als een
endophenotype kunnen dienen in de relatie tussen dopaminerge en serotonerge
genotypes en alcoholgebruik.

In deze studie wordt onderzocht of dopaminerge en serotonerge genotypes
samenwerken met ouderlijke opvoeding in het beïnvloeden van zowel
alcoholgebruik als impulsiviteit. Het doel is om kennis te vergaren omtrent het
mechanisme achter het interactie-effect tussen het dopaminerge/serotonerge
genotypes en ouderlijke regels op alcoholgebruik onder jonge adolescenten.

Het onderzoek bestaat uit twee fasen. In de eerste fase wordt een zeer korte
vragenlijst afgenomen bij ongeveer 350 jonge adolescenten. De afname van deze
vragenlijst zal slechts ongeveer 5 minuten in beslag nemen. Vervolgens wordt in
fase twee, op basis van de vragenlijstgegevens uit fase één, aan ongeveer 100
leerlingen gevraagd om mee te doen aan vervolgonderzoek. Het vervolgonderzoek
bestaat uit twee lesuren (een blokuur of twee losse lesuren), waarin
vragenlijsten worden ingevuld, computertaakjes worden gedaan en speeksel wordt
afgeven voor DNA onderzoek.

De huidige studie brengt geen risico's met zich mee en slechts een zeer geringe
belasting. Er wordt eenmaal (in 1 blokuur, of opgesplitst in 2 lesuren) een
aantal vragenlijsten en computertaken afgenomen. Ook wordt er gevraagd om in
een orageen potje te spugen, waardoor het speeksel verzameld wordt.
Proefpersonen ondergaan geen invasieve ingreep.