De invloed van talige vaardigheden op het verstaan van spraak in rumoer

Mensen met een gehoorverlies hebben moeite om spraak te verstaan in alledaagse
situaties, met name in situaties met achtergrondlawaai. Gehoorverlies heeft
daarom een aanzienlijke psychosociale impact. De vaardigheden van een persoon
om spraak te verstaan in rumoer zijn afhankelijk van auditieve, cognitieve en
talige vaardigheden (George et al. 2007; Zekveld et al. 2007; Rönnberg et al.
2008). De huidige studie is onderdeel van het onderzoeksprogramma van de
afdeling KNO-audiologie, een programma wat als doel heeft om de sociale
participatie van mensen met een gehoorverlies te bevorderen, ondanks hun
gehoorverlies.
Aangeboren slechthorendheid is een chronische aandoening die leidt tot een
risico op problemen in de ontwikkeling van talige vaardigheden. In het eerste
deel van het onderzoek zullen de talige vaardigheden van (jong)volwassenen met
aangeboren slechthorendheid worden onderzocht. De onderzoeksresultaten zullen
richting kunnen geven aan de logopedische behandeling van opgroeiende kinderen
met aangeboren slechthorendheid.
Als aangeboren slechthorendheid leidt tot zwakkere talige vaardigheden leidt
dit op zijn beurt tot beperktere compensatiemogelijkheden bij het verstaan van
spraak in achtergrondlawaai. De invloed van talige factoren op het
spraakverstaan in rumoer zal worden onderzocht in het tweede deel van de
huidige studie. De kennis over de invloed van talige vaardigheden op het
spraakverstaan in rumoer zal kunnen bijdragen aan een verbeterde effectiviteit
van de audiologische zorg doordat duidelijker wordt wat met een hoortoestel wel
en niet kan worden bereikt. De onderzoeksresultaten van de huidige studie
zullen bijdragen aan het verder beantwoorden van de vraag welke factoren van
invloed zijn op het verstaan van spraak.

Het hoofddoel van deze studie is het onderzoeken van de rol van talige
vaardigheden bij het verstaan van spraak. Om dit doel te bereiken zullen we
eerst de kenmerken van het Nederlands identificeren die aangetast worden door
aangeboren slechthorendheid.

Het eerste deel van het project is een verkennend onderzoek naar het effect van
aangeboren slechthorendheid op talige vaardigheden. Mensen met aangeboren
slechthorendheid verwerven gesproken taal met een minderwaardige auditieve
input gedurende de kritische periode voor de taalverwerving (Lenneberg 1967;
Singleton and Ryan 2004) en daarna. De ontwikkeling van het taalsysteem kan
bemoeilijkt worden door de verminderde en vaak verstoorde auditieve input. Door
de spontane taal van (jong) volwassenen met een matig tot ernstig aangeboren
gehoorverlies (MCHI en SCHI) te analyseren, identificeren we de kenmerken van
het Nederlands die in dit verwervingsproces werden aangetast door de aangeboren
slechthorendheid. Taalsamples van normaalhorende (jong) volwassenen (NH) en van
volwassenen met ouderdomsslechthorendheid (presbyacusis, P) zullen geanalyseerd
worden om hun vaardigheden te vergelijken met die van de (jong) volwassenen met
aangeboren slechthorendheid.
In het tweede deel van het project onderzoeken we de invloed van talige
vaardigheden op de vaardigheden om spraak te verstaan. In de mate van het
mogelijke zullen de testresultaten uit het eerste deel van de studie, nl. de
informatie m.b.t. de aspecten van het Nederlands die zijn aangetast door de
aangeboren slechthorendheid, worden verwerkt in het tweede deel van de studie.
Een distortion-sensitivity-benadering zal worden gebruikt:
spraakverstaanvaardigheid zal worden getest met zinsmateriaal waarin talige
informatie is verstoord. Spraakverstaantests zullen worden uitgevoerd in de
visuele en auditieve modaliteit. De resultaten van deze tests geven aan in
welke mate de spraakverstaanvaardigheden van de verschillende onderzoeksgroepen
(MCHI, SCHI, NH en P) worden benadeeld door de talige verstoring. Daarnaast
geven de onderzoeksresultaten aan in welke mate de talige vaardigheden worden
gebruikt in het proces van het verstaan van spraak in rumoer. De
veronderstelling is dat de verschillen die worden gevonden met de
distortion-sensitivity-benadering een weerspiegeling zijn van de onderliggende
verschillen in taalvaardigheid tussen proefpersonen.

Deelnemers worden uitgenodigd voor drie onderzoekssessies met een gemiddelde
duur van twee uur per keer. Er zijn geen risico's verbonden aan deelname aan
dit onderzoek. De belasting voor de individuele deelnemers is laag.