genetica van obesitas bij kinderen (basis protocol voor de Nederlandse Epidemiologie van Obesitas bij kinderen studie)

De huidige prevalentie van overgewicht en obesitas bij kinderen is alarmerend
hoog. Obesitas gaat gepaard met aanzienlijke gezondheidsrisico's en de meeste
beschikbare therapieen zijn weinig succesvol. Obesitas is voor een aanzienlijk
deel genetisch bepaald. Een beter begrip van de genetische basis van obesitas
zal uiteindelijk leiden tot betere behandelings- en preventiemethodes.

Om de genetische pathways en gen-omgevingsinteracties die betrokken zijn bij
obesitas te kunnen ophelderen, zijn zeer grote studies nodig. Het uitgangspunt
in ons onderzoek is dat variatie in genen die betrokken zijn bij de regulatie
van motivationeel gedrag en verzadiging een grote rol speelt bij de
ontwikkeling van obesitas. Ons doel is om deze genen te identificeren middels
family-based associatie en linkage analyses in een groot cohort van obese
kinderen en adolescenten.

Hoewel obesitas in het algemeen een polygenetisch kenmerk is, vertoont obesitas
in sommige families een monogenetisch overervingspatroon. De meest voorkomende
monogenetische vorm van obesitas wordt veroorzaakt door mutaties in het gen dat
codeert voor de melanocortin 4 receptor (MC4R). We zullen daarom onderzoeken of
er in het MC4R gen van de kinderen in ons cohort mutaties aan te wijzen zijn
die ten grondslag liggen aan hun overgewicht. De rol van MC4R mutaties bij
obesitas is nog niet geheel duidelijk. Ons cohort is bij uitstek geschikt om
dit nader te bestuderen.

Het uitgangspunt in ons onderzoek is dat variatie in genen die betrokken zijn
bij de regulatie van motivationeel gedrag en verzadiging een grote rol speelt
bij de ontwikkeling van obesitas. Ons doel is om deze genen te identificeren
middels family-based associatie en linkage analyses in een groot cohort van
obese kinderen en adolescenten. Daarnaast zullen we onderzoeken of er in het
MC4R gen van de kinderen in ons cohort mutaties aan te wijzen zijn die ten
grondslag liggen aan hun overgewicht. We willen de rol van MC4R mutaties in
obesitas verder bestuderen.

Wij willen een polikliniek voor kinderen en adolescenten met obesitas starten
op het LUMC. Hier worden routinematig data worden verzameld voor diagnostische
doeleinden en in het kader van de behandeling. Deze data zijn onder andere
anthropomorfische gegevens, een orale glucose tolerantie test,
endocrinologische maten en informatie over de inname van voedsel, fysieke
activiteit, socio-economische status en ethniciteit. We willen graag DNA
verzamelen van alle patienten van de polikliniek en hun ouders. Alle monsters
zullen gescreened worden op MC4R mutaties. We zullen fenotypische kenmerken van
de patienten met MC4R mutaties bestuderen. Als we geen defecten in het MC4R gen
vinden in het DNA van een patient, zullen we het monster in onze DNA bank
opslaan voor toekomstige kandidaatgen studies en family-based associatie en
linkage studies.

Wij willen patienten en hun ouders, broers en zussen om toestemming vragen om
bij hen bloed af te nemen voor ons genetisch onderzoek. De venapunctie zal bij
kinderen tegelijk met het bloed prikken voor diagnostische doeleinden gebeuren.
Daarom vormt het voor de kinderen geen extra belasting. Bij de ouders, broers
en zussen van de kinderen zal eenmalig venapunctie uitgevoerd worden. In
sommige gevallen zullen we DNA verzamelen via wangslijmvlies (met buccal swabs)
of speeksel (met zogenaamde spuugpotjes). Dit is bijvoorbeeld wenselijk bij
zeer jonge kinderen (waar het lastig is om voldoende bloed af te nemen). In de
toekomst zal dit onderzoek moeten leiden tot verbeterde behandelingsmethodes.