Ijzer en malaria: de centrale rol van hepcidin en macrofaag functie

Malaria blijft een belangrijk wereldgezondheidsprobleem met 300 tot 500 miljoen
ziektegevallen per jaar. In malaria endemische gebieden heeft anemie,
bloedarmoede, ook een groot aandeel in de comorbiditeit en mortaliteit van met
name kinderen en zwangeren. De belangrijkste oorzaken voor de anemie zijn de
malaria infectie zelf en ijzerdeficientie door bijvoorbeeld dieetfactoren en
worminfecties. De behandeling van ijzerdeficientie heeft derhalve ook
prioriteit van de Wereldgezondsheidsorganisatie, echter het universeel geven
van ijzersupplementen in gebieden met hoge malaria transmissie is niet zonder
risico, aangezien ijzer de groei van zowel de malaria parasiet als andere
baterien kan stimuleren. Een recente in the Lancet (Sazawal, 2006)
gepubliceerde studie bij kinderen op Zanzibar leerde dat ijzersupplementatie
tijdens een ernstige malariainfectie geassocieerd is met een verhoogd risico op
ziekte en zelfs sterfte. De discussie over het nut versus risico van
ijzersupplementatie in malaria endemische gebieden is klinisch zeer relevant en
zeker nog niet gesloten. Duidelijk is dat er complexe interacties bestaan
tussen malaria, ijzer homeostase, de afweer en ijzersupplementatie, waarvan de
onderliggende pathofysiologische mechanismen nog onderzocht moeten worden. De
laatste jaren is de kennis over cellulaire ijzeropname en distributie sterk
toegenomen, zeker met de identificatie van het centrale ijzer regulerende
hormoon hepcidine. Ook weten we dat de monocyt/macrofaag als primaire
afweercellen een belangrijke rol hebben in het human ijzermetabolisme. Hiermee
zijn er mogelijkheden gekomen het web van interacties te onderzoeken.

Ophelderen van de pathofysiologie van de interactie van de malaria infectie,
de geparasiteerde rode bloedcel op het ijzermetabolisme van de monocyt. Wij
willen leren of hepcidin hier een rol inspeelt en zo ja exploreren a) via welke
'pathways' hepcidine geactiveerd wordt door de malaria parasiet en b) hoe de
malaria infectie het ijzermetabolisme van de monocyte beïnvloedt. Tevens wordt
de functie van andere ijzer regulerende eiwitten bestudeerd.

onder dit project vallen alleen in vitro experimenten met het (ex vivo)
materiaal van de vrijwilliger. Bij de venapunctie worden 4 tot 6 10 ml buizen
EDTA afgenomen. Uit het bloed worden alleen monocyten geisoleerd en gebruikt.
In vitro vindt er stimulatie van de monocyten met diverse stimuli, o.a. de
malaria parasiet geinfecteerde rode bloed cel plaats.

Het gaat in hoofdzaak om een eenmalige venapunctie, waarbij het
gezondheidsrisico als zeer gering wordt ingeschat. Bij deze procedure wordt er
een venapunctienaald ingebracht in de elleboog, hetgeen gepaard kan gaan met
lokale irritatie, pijn of heamtoom. Er wordt 40 tot 60 ml bloed afgenomen, vlak
na de afname zouden er kortdurend duizeligheidsklachten of klachten van licht
in het hoofd kunnen zijn, al is dit risico zeer klein gezien de verhouding van
de afname tot de totale hoeveelheid circulerend bloed.

De vrijwilliger komt op geen enkele wijze in contact met een malaria parasiet.
Daarnaast levert dit in vitro onderzoek op geen enkele wijze medische gegevens
danwel eindpunten die op enigerlei wijze van invloed kunnen zijn op de
gezondheid van de vrijwilliger.