Diagnostiek en evaluatie van therapie bij verbale apraxie

Verbale apraxie kan worden gezien als een stoornis bij het spreken die optreedt
als gevolg van hersenletsel en die zich uit in problemen met (de planning van)
verschillende klanksegmenten.
Er bestaat echter grote verdeeldheid in de literatuur over de onderliggende
oorzaak van verbale apraxie. Het feit dat verbale apraxie vrijwel nooit
geïsoleerd optreedt (vgl. Ogar et al, 2006), is daarbij waarschijnlijk een zeer
beperkende factor.
Dat er nog geen overtuigend bewijs geleverd is voor één van de theorieën, hangt
mogelijk ook samen met het feit dat er nu geen goede diagnose gesteld kan
worden door het ontbreken van een differentiaal diagnostisch instrument.
Wereldwijd zijn er geen adequate diagnostische tests beschikbaar en daarom
vindt de diagnostiek vaak plaats op basis van (subjectief) klinisch oordeel
naar aanleiding van testscores. Het is daarom van groot belang dat er een goed
en eenduidig diagnostisch instrument komt. Om vervolgens ook de therapie die op
deze diagnostiek aansluit goed te kunnen evalueren is eveneens een maat nodig
die verandering kan meten. Ook een dergelijke maat wordt niet in de literatuur
beschreven en daarom ook wordt de ontwikkeling van deze maat meegenomen in het
onderhavige onderzoek.

Het doel van dit onderzoek is tweeërlei. Ten eerste zal er een genormeerde en
gevalideerde diagnostische test worden gemaakt voor verbale apraxie en ten
tweede zal er een maat ontwikkeld worden voor het meten van de effectiviteit
van de therapie *SMTA*. Een test om vast te stellen of er sprake is van verbale
apraxie bij een patiënt met hersenletsel ontbreekt in Nederland en ook
wereldwijd is er geen adequate test beschreven. Niettemin is een dergelijke
test van groot belang om de aard en ernst van de onderliggende stoornis vast te
stellen bij verbale apraxie. Daarbij komt dat de afbakening van verbale apraxie
met andere spraakstoornissen zoals dysartrie, maar ook met klankstoornissen bij
patiënten met afasie, vaak moeilijk te maken is. Dat maakt dat de test die
ontwikkeld wordt in staat moet zijn om een goede afbakening met afasie en
dysartrie te maken.

Bij de deelnemers aan dit onderzoek zal in een eerste sessie een diagnostische
test voor verbale apraxie worden afgenomen, bestaande uit 5 herhaalonderdelen,
waarbij klankcombinaties en woorden, oplopend in moeilijkheidsgraad moeten
worden herhaald. Daarnaast dienen proefpersonen afbeeldingen schriftelijk te
benoemen en krijgen ze een aantal opdrachten om gezichts-, mond- en
tongbewegingen te maken. In een tweede sessie wordt een meetinsturment voor de
effectiviteit van therapie onderzocht. Hierbij dienen de proefpersonen
sequenties van klankstructuren te herhalen, waarbij deze sequenties soms
repeterend en soms alternerend zijn.

Het onderzoek naar verbale apraxie, zoals uitvoerig beschreven in het protocol,
brengt -ons inziens- geen enkel risico voor de proefpersonen met zich mee. De
belasting tijdens het onderzoek is slechts mentaal van aard. Het onderzoek
bestaat uit een aantal herhaaltests, waarbij klanken en woorden mondeling
moeten worden herhaald. Daarnaast moet de proefpersoon bij een test gevraagde
doelwoorden opschrijven en bij de test voor buccofaciale apraxie wordt de
proefpersoon gevraagd een aantal gezichts-, mond- en tongbewegingen te maken.
Er staan twee sessies gepland, bie beide maximaal een uur duren. Bij een deel
van de onderzoekers zullen beide onderzoeken nogmaals worden afgenomen in
verband met een test-hertestonderzoek.