Freezing of gait bij de ziekte van Parkinson: op zoek naar het onderliggende mechanisme en de toepassing van een nieuwe behandelingsmogelijkheid

Freezing of gait (FOG) is een ernstig beperkend symptoom dat veelvuldig
voorkomt bij de ziekte van Parkinson (PD). Het kan worden gedefinieerd als
episodes waarin een persoon niet in staat is om een loopbeweging te initiëren
of om te blijven lopen. Patiënten geven zelf vaak aan dat ze het gevoel hebben
aan de vloer vastgeplakt te zitten. Het mechanisme dat ten grondslag ligt aan
FOG bij PD is onbekend. FOG heeft echter wel een aantal specifieke kenmerken.
Ten eerste, treedt het vaak op in situaties die motorisch of cognitief complex
zijn. Bijvoorbeeld, een verandering in de omgeving waar men loopt (een open
weg), druk verkeer of het doen van twee dingen tegelijkertijd (bijvoorbeeld
lopen en praten). Ten tweede, zijn er specifieke omgevingskenmerken die het
lopen kunnen onderbreken zoals, een nauwe deuropening, draaideuren of het
moeten aanpassen van de richting.
Op basis van deze karakteristieken is gehypothetiseerd dat Parkinson patiënten
met FOG specifiek moeite zouden hebben met het actief houden van verschillende
(motorische of cognitieve) taken en daardoor niet goed in staat zijn om te
schakelen van de ene respons sets naar de andere. Met andere woorden, Parkinson
patiënten met FOG zouden beperkingen hebben in het shiften van het ene
reactiepatroon naar het andere waardoor ze motorisch *freezen*. Een ander
belangrijk punt is dat de huidige behandelmethoden ontoereikend zijn om FOG bij
Parkinson te behandelen. Recent werd methylfenidaat geïntroduceerd als
mogelijke medicatie voor het behandelen van FOG. Tot op heden werd echter geen
onderzoek gedaan naar de effictiviteit van methylfenidaat in vergelijking met
een placebo bij Parkinson patiënten met FOG. Daarnaast is het onbekend via
welke neurale mechanismen methylfenidaat van invloed is op FOG bij Parkinson
patiënten.

Deze studie onderzoekt ten eerste in hoeverre beperkingen in het shiften tussen
actiepatronen ten grondslag liggen aan FOG bij Parkinson patiënten. Ten tweede
wordt de effectiviteit van Methylfenidaat op het lopen en het cognitieve
functioneren bij Parkinson patiënten onderzocht en wordt nagegaan via welk
neural mechanisme Methylfenidaat van invloed is of Freezing of Gait bij
Parkinson.

Dit onderzoek kan worden omschreven als een gerandomiseerd, dubbel-blind,
gecontroleerd onderzoek die zal bestaan uit de volgende stappen:
1. Pilot onderzoek waarin de toepasbaarheid van de set-shifting taak en de
effectiviteit van Methylfenidaat wordt nagegaan. De taak zal eventueel worden
aangepast op basis van de pilot.
2. Geïncludeerde deelnemers zullen worden gevraagd het UMCG twee maal te
bezoeken. Tijdens eerste bezoek zullen zij een kort neuro(psycho)logisch
onderzoek en zal de set-shifting taak worden afgenomen. Bij patiënten zal
daarnaast worden vastgesteld of er sprake is van Freezing. PD patiënten met
FOG zullen tenslotten ook een lichamelijk onderzoek ondergaan. Tijdens het
tweede bezoek zal hun worden gevraagd om de set-shifting taak tijdens fMRI-EMG
uit te voeren.
3. Aan alle Parkinson patiënten met Freezing of Gait zal Methylfenidaat worden
voorgeschreven, gedurende 3 maanden.
4. Parkinson patiënten met Freezing of Gait zullen na 3 maanden opnieuw worden
uitgenodigd voor een bezoek aan het UMCG. Dit tweede bezoek zal over het
algemeen bestaan uit dezelfde onderdelen als het eerste bezoek.

Parkinson patiënten met Freezing of Gait zullen gedurende 3 maanden worden behandeld met Methylfenidaat of een placebo.

Aan het uitvoeren van de set-shifting taak tijdens fMRI-EMG en buiten de fMRI
zijn geen directe risico's verbonden. Verder is de belasting van dit gedeelte
van het onderzoek minimaal, aangezien het alleen een zekere mate van
concentratie vraagt van wie men gewoonlijk na een korte pauze is hersteld.
Aan het gebruik van Methylfenidaat zijn wel enkele risico's verbonden aangezien
patiënten last kunnen krijgen van verschillende bijwerkingen. In het geval van
ernstige of onverdraagbare bijwerkingen zal het gebruik van Methylfenidaat
onmiddelijk worden gestaakt. Daarnaast kunnen patiënten ook een direct voordeel
ervaren van het gebruik van Methylfenidaat. Het risico en de belasting zal dus
tussen verschillende patiënten uiteenlopen, afhankelijk van de ervaren
voordelen en bijwerkingen.