Surveillance van hiv en hepatitis B en Hepatitis C en gerelateerd (risico)gedrag onder harddruggebruikers binnen de Mondriaan verslavingszorg in Heerlen

Sinds 1994 voert het RIVM hiv surveys uit onder injecterende
harddrugsgebruikers (ID) in verschillende steden in Nederland. Deze surveys
worden uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS om inzicht te krijgen
in de hiv epidemie onder ID in Nederland. In 2001 heeft de Raad voor
Gezondheidsonderzoek (RGO) een advies uitgebracht over hiv surveillance in
Nederland. Eén van de adviezen luidde het voortzetten van de hiv surveys onder
ID eens per 5 jaar per regio. Daarnaast werd geadviseerd deze hiv surveys uit
te breiden naar andere mogelijke risicogroepen (prostituees, migrantengroepen
uit hiv endemische gebieden). De laatste survey onder ID is uitgevoerd in 2002
in Rotterdam.

Het RIVM heeft in 2007 hiv surveys op basis van methoden en doelstellingen
onder verschillende risicogroepen (ID, migranten, prostituees) geëvalueerd. Eén
van de aanbevelingen uit deze evaluatie is dat reguliere surveillance data
(beter) benut moeten worden voor de monitoring van de hiv epidemie bij
hoog-risicogroepen in Nederland.
Uit hiv surveys en onderzoek van de Amsterdamse Cohort Studie onder
drugsgebruikers blijkt dat het injecteren van drugs *uit* raakt. Uit de
gegevens van de landelijke registratie van hiv geïnfecteerden onder behandeling
bij een hiv behandelcentrum, blijkt dat het aandeel van nieuwe hiv registraties
in zorg bij injecterende druggebruikers afneemt. In 1992 was 11% van nieuwe
hiv-diagnoses in de hiv-behandelcentra toe te schrijven aan injecterende
druggebruikers, in 2006 was dit teruggelopen naar 1%. De hiv prevalenties
gemeten in verschillende surveys zijn echter hoog.

Om meer (regulier) inzicht te krijgen in infectieziekten onder drugsgebruikers
verdient het de aanbeveling gegevens van de infectieziekten screening onder
drugsgebruikers in de verslavingszorg in verschillende regio*s in Nederland, te
verkrijgen op reguliere basis. Het project houdt in een extra dataverzameling
bij druggebruikers binnen de verslavingszorg gekoppeld aan een verdiepende
analyse op screening gegevens beschikbaar van druggebruikers in de
verslavingszorg in Heerlen.

De gegevens van infectieziekten (hiv, hepatitis C en B) bij drugsgebruikers uit
de verschillende studies en registraties in Nederland worden door het
Trimbosinstituut (Focal Point voor Nederland) gemeld aan de European Monitoring
Centre for Drugs and Drug Addiction (EMCDDA) in Lissabon.

Inzicht verkrijgen in de prevalentie van hiv, hepatitis C en B en (gerelateerd)
risicogedrag bij gemarginaliseerde harddrugsgebruikers in Heerlen in die onder
behandeling zijn van de Mondriaan verslavingszorg.

Naar schatting zijn er 800 harddruggebruikers in Heerlen, waarvan er ongeveer
400 geen contact hebben met de verslavingszorg, en 400 bekend zijn bij
Mondriaan verslavingszorg. Van de bekende druggebruikers zijn er ongeveer 300
in follow-up. Deze groep wordt sinds 2003 jaarlijks vrijwillig gescreend op
infectieziekten (hiv, hepatitis C en hepatitis B).

a) Patiëntengegevens Mondriaan verslavingszorg
Het geanonimiseerde patiëntenbestand zal gebruikt worden voor het uitvoeren van
(beschrijvende) analyses (bijvoorbeeld aantal personen gescreend, uitslag van
de screening, e.d.). Artsen en verpleegkundigen van Mondriaan hebben aangegeven
dat het elektronische bestand onvolledig is. Patiëntengegevens worden in de
huidige praktijk in schriftelijke dossiers bijgehouden en niet altijd
elektronisch verwerkt. Met deze analyse streven we ernaar de eerste twee
vraagstellingen te beantwoorden. Echter, door de onvolledigheid van het bestand
worden infectieziektegegevens tevens nagevraagd als onderdeel van het
vragenlijstonderzoek door een extra formulier te laten invullen door
arts/verpleegkundige. Dit formulier bevat een aantal algemene vragen en
gegevens over de infectieziekten status van de deelnemer (zie protocol).

b) Dataverzameling door vragenlijstonderzoek
Harddruggebruikers die onder behandeling zijn van Mondriaan verslavingzorg,
worden door de arts of verpleegkundige benaderd voor deelname aan het
vragenlijstonderzoek op de volgende locaties:
- methadonverstrekking: 80 druggebruikers worden geïncludeerd in het onderzoek
- heroïneverstrekking: 20 druggebruikers worden geïncludeerd in het onderzoek
De verpleegkundige/arts zal beginnen met een uitleg over het onderzoek en zal
de patiënt de informatiebrochure uitreiken alvorens het toestemmingsformulier
wordt besproken en ondertekend. Indien de patiënt besluit deel te nemen aan het
onderzoek zal de verpleegkundige/arts zal het *formulier voor
arts/verpleegkundige* invullen en krijgt de deelnemer een vragenlijst
uitgereikt. Na het inleveren van de ingevulde vragenlijst krijgt hij/zij een
vergoeding van 10 euro.

Deelnemers zullen door een arts en/of verpleegkundige van de verslavingszorg,
waar zij onder behandeling zijn voor methadon en/of heroïne, gevraagd worden
een vragenlijst zelf in te vullen. Dit invullen kost ongeveer 20 minuten en de
lijst wordt eenmalig ingevuld.