RCT van domotica in GGZ Noord-Holland Noord

Domotica is een verzamelterm voor allerlei ICT-toepassingen die kunnen worden
ingezet bij de begeleiding van cliënten. In het kader van een innovatieproject
in de AWBZ verkent GGZ Noord-Holland Noord momenteel de mogelijkheden van
domotica bij ambulante GGZ-teams. Dit gebeurt naar aanleiding van
panelbijeenkomsten met hulpverleners en cliënten. Het aanbod zal in ieder geval
bestaan uit installatie van een thuispost (beeldscherm met webcam) bij de
cliënt thuis. Dat opent de mogelijkheid voor de volgende diensten:
1. Reguliere/crisis consulten
Via het beeldscherm kunnen de cliënt en hulpverlener eenvoudig volgens
afspraak maar ook op beider eigen initiatief contact opnemen. De beeldschermen
staan bij cliënt thuis en op kantoor in het wijkteam. Buiten kantoor tijd wordt
deze dienst door geschakeld naar een 24uurs centrale post.
2. Prikbord en agendafunctie
Via het beeldscherm kunnen cliënt en hulpverlener informatie uitwisselen. Deze
kan bestaan uit mededelingen, uitslagen, herinneringen en agenda-informatie. De
cliënt kan via het beeldscherm het behandelplan en gemaakte afspraken nazien.
3. Mantelzorgondersteuning
Via het beeldscherm kunnen de cliënt en een voor hem/haar belangrijke
mantelzorger volgens wederzijds gemaakte afspraken contact opnemen dan wel
toezicht houden

Waar domotica in andere sectoren (zoals de ouderenzorg) steeds meer
toepassingen kent, is het in de langdurige volwassenenzorg nog een novum. De
genoemde toepassingen hebben de potentie om de zorg toegankelijker en
efficiënter te maken, gevoelens van veiligheid bij cliënten te bevorderen en
isolement tegen te gaan. Er kunnen echter ook nadelen verbonden zijn aan de
invoering van domotica. Het is de vraag of cliënten de toegenomen informatie-
en communicatiemogelijkheden gaan benutten, of zij de zorgverlening op afstand
waarderen, en of zij hierdoor meer zelfstandigheid of juist meer bevoogding
ervaren. Ook is het de vraag wat het effect is op het zorggebruik: neem het toe
of af en gaat de beeldschermcommunicatie niet te zeer ten koste van het
face-to-face contact?
Kortom: worden de patiënten er in termen van kwaliteit van leven, functioneren,
sociale relaties, vervulling van zorgbehoeften, en tevredenheid met de zorg
beter van? Evenzo is de vraag hoe hulpverleners de veranderde mogelijkheden
benutten en waarderen.

Vaststellen van het effect van beeldschermcommunicatie op:
- tevredenheid van cliënten met de zorg (inclusief infomatievoorziening,
bereikbaarheid, persoonlijk contact);
- kwaliteit van leven, in het bijzonder eenzaamheid/sociale relaties;
- psychisch en sociaal functioneren
- vervulling van zorgbehoeften;
- de aard en hoeveelheid van de geboden zorg.

Open (niet blind) gerandomiseerd, gecontroleerd onderzoek met als experimentele
conditie beeldschermcommunicatie en -informatie toegevoegd aan de gebruikelijke
zorg en als controleconditie de gebruikelijke zorg.

Beeldschermcommunicatie met hulpverleners en mantelzorgers en informatievoorziening via het beeldscherm (zie achtergrond).

De cliënten in de experimentele groep krijgen extra faciliteiten (beeldscherm
met webcam) en zullen gestimuleerd worden daarvan gebruik te maken, maar zijn
daartoe niet verplicht. We onderzoeken of de introductie van deze faciliteiten
geen onbedoelde negatieve effecten heeft. Denkbaar zijn grotere
afhankelijkheid, inactiviteit (louter communicatie via het beeldscherm) en een
te efficiënte zorg (beeldschermcommunicatie gaat te zeer ten koste van het
normale contact).
Deze belasting is eigen aan de interventie. Deze interventie zal hoe dan ook
worden ingevoerd, ook als het onderzoek geen doorgang zou vinden.
De belasting van het onderzoek zelf is zeer beperkt. GGZ Noord-Holland Noord
werkt met routine outcome monitoring, dat wil zeggen het jaarlijks bevragen van
cliënten rond functioneren en kwaliteit van leven. Waar deze vragen normaal
door de hulpverleners worden gesteld, zullen we deze vragen nu in eenzelfde
frequentie door onderzoekers laten stellen. De individuele uitkomsten worden
(afgezien van de tevredenheid met de zorg) ook gebruikt voor de individuele
behandeling.