Voorkomen van Gezondheidsproblemen bij Ziekenhuismedewerkers na Ingrijpende Gebeurtenissen Tijdens het Werk: Een Gerandomiseerde Gecontroleerde Studie.

Het onderzoek naar de invloed van acute werkstressoren (ingrijpenden
gebeurtenissen), naast chronische werkstressoren, is van recente datum. Onder
medewerkers op acute afdelingen in de gezondheidszorg komen vaak symptomen van
Post Trauamischsche Stress Stoornis (PTSS) voor, die een negatieve invloed
hebben op hun welzijn en hun houding ten opzichte van hun werk. Chronische
werkstressoren (b.v. veeleisende contacten met patienten, tijdsdruk, slechte
communicatie) hebben een positieve correlatie met burnout (uitputting en
verminderde betrokkenheid).
Gezien de te verwachten tekorten aan verpleegkundigen in de nabije toekomst
kunnen verminderd welbevinden en een verminderde betrokkenheid bij de
afdeling/organisatie leiden tot serieuze problemen; niet alleen voor de
individuele medewerker, maar ook voor de organisatie en voor de Nederlandse
maatschappij. Preventieve programma's zouden de medewerkers in de
gezondhehidszorg moeten beschermen tegen de gevolgen van werkgerelateerde
ingrijpende gebeurtenissen (Arbowet, 1994). Tot op heden bestaat er echter geen
consensus op basis van wetenschappelijke bevindingen over de inhoud van
dergelijke preventieve interventies.
Hulpbronnen in het werk (b.v. autonomie, sociale steun, de relatie met de
leidinggevende) worden gezien als factoren die de gezondheid beschermen,
doordat ze een buffer vormen tegen de invloed die hoge werkeisen hebben op
burnout. gebrek aan zulke hulpbronne kan leidien tot verminderde betrokkenheid
bij het werk en indirect tot met name kortdurend ziekteverzuim. De invloed van
ingrijpende gebeurtenissen op uitkomstmaten als posttraumatische reacties,
uitputting, en verzuim kan ook gebufferd worden door hulpbronnen in het zwerk
(b.v. psycho-educatie, sociale steun, autonomie, steun van collega's, steun van
de leidinggevende). Bovendien kunnen deze werkerelateerde hulpbronnen hun
effect (gedeeltelijk) uitoefenen via persoonlijke hulpbronnen (b.v.
doeltreffend handelen, zelfvertrouwen, veerkracht, optimisme; zie werkmodel
pag. 21).
In deze studie is ook de neuro-endocrine reactie (cortisol en
dehydroepiandrosteron [DHEA]) op stress meegenomen, als meer opjectieve
stressmaat naast vragenlijsten. Hoewel in studies bij patienten met PTSS zowel
hyperregulatie van het stresssyteem (laag cortisol basisniveau in combinatie
met met hyperrectiviteit bij stress) voorkomt als hyporegulatie, vormt de
DHEA/cortisol ratio mogelijk een maat voor de individuele buffering tegen de
negatieve gevolgen van stress.
Ook bij burnoutpatienten zijn wisselende resultaten gevonden ten aanzien van de
cortisolspiegels. Wanneer echter (in een dagboekstudie) hormoonspiegels en
tekenen van uitputting gelijktijdig werden gemeten, waren ernstiger symptomen
van burnout consistent geassocieerd met lagere cortisolspiegels, een kleinere
cortisol awakening rise (CAR), en lagere cortisol/DHEA ratio's (zie voor
uitgebreide introductieg, met literatuurverwijzingen: pag 11-20).

Het primaire doel van de studie is om de effectiviteit te toetsen van twee
interventies (door vergelijking met een controle/placebo-interventie en door
onderlinge vergelijking) gericht op het voorkomen van negatieve effecten van
ingrijpende gbeurtenissen en chronische werkstressoren, met als uitkomstmaten:
posttraumatische reacties, burnout, verzuim, en tevredenheid met de hulp na een
ingrijpende gebeurtenis.

Daarnaast zij er de twee onderstaande doelen:
a) de onderlinge relaties bepalen tussen ingrijpende gebeurtenissen, chronische
werkstressoren, hulpbronnen in het werk, persoonlijke hulpbronnen, in het
veroorzaken van posttraumatische reacties, burnout, en verzuim; over de tijd,
voor de drie condities.
b) het bepalen van stresshormonen in speeksel om de associaties te exploreren
tussen de DHEA/cortisol ratio en symptomen van ASS/PTSS, burnout, cognitieve
verwerking, en coping (door gelijktijdige registratie in dagboekvorm.

Het is een longitudinale, gerandomiseerde, placebo gecontroleerde studie.

De controlegroep krijgt een 'placebo' interventie = watchful waiting. Interventiegroep 1 krijgt watchful waiting + psycho-educatie Interventiegroep 2 krijgt watchful waiting + psycho-educatie + incident gerelateerde sociale steun van getrainde collega's (Zie pag 26-37 voor beschrijving van de interventies)

De verwachte belasting komt voornamelijk voort uit het invullen van de
vragenlijsten (appendices 1, 4, 5, en 6), invullen van de dagboekvragen, en
verzamelen van speeksel (appendix 9a t/m 9f).
De risico's waarmee deelname gepaard gaat bestaan mogelijk uit toename van de
werklast voor de getrainde collega's die de proefpersonen gaan ondersteunen.
Ook bestaat er een kans dat er aanvankelijk meer ipv minder klachten zijn door
een verhoogd bewustzijn (tgv de psycho-educatie en de items op de
vragenlijsten). Dit verwachten we echter niet voor de interventiegroepen, omdat
we de mogelijke reacties expliciet benoemen als normale reacties op abnormale
gebeurtenissen, die voor de meeste mensen in enkele dagen tot weken zullen
afnemen en vedwijnen.