Observatie van de intrahepatische innate immuunresponse in chronische HBV patienten, behandeld met tenofovir

Op dit moment zijn er meer dan 350 miljoen mensen chronisch geinfecteerd met
HBV. Bij 20% van deze patienten komt levercirrose voor. Dit geeft een 100 maal
hogere kans op het ontwikkelen van leverkanker (hepatocellulair carcinoom).
Hierdoor komen wereldwijd jaarlijks ongeveer 1 miljoen te overlijden aan de
gevolgen van HBV infectie. Chronisch HBV-infectie is het gevolg van een
complexe interactie tussen een replicerend maar niet cytopathisch virus en een
onderdrukte anitvirale immuunrespons. De HBV-specifieke T-cel respons is
gewoonlijk zwak of zelfs afwezig in chronische HBV-patienten. De reden achter
deze T-cel hyporesponsiviteit of tolerantie is niet bekend.
Cellen van het innate immuunsysteem, zoals natural killer (NK) cellen of
dendritische cellen (DC), vertegenwoordigen de eerste afweer tegen
virusinfecties. NK cellen dragen bij aan de anti-virale weerstand door directe
cytotoxiciteit van virus-geinfecteerde cellenen door de productie van cytokines
welke de virale replicatie controleren. Recentelijke inzichten in NK-biologie
benadrukken de belangrijke rol van NK cellen in de controle van de adaptieve
immuunrespons. Het belang van NK cellen bij de initiatie van T-cel responsen
komt voort uit de interactie met DC. Een gestoorde T-cel of DC activiteit wordt
dan ook gezien in chronische HBV-infectie, wat weer het gevolg zou kunen zijn
van de remmende invloed van HBV op NK cellen.
Ondanks het feit dat ongeveer 50% van de intrahepatische immuuncellen gevormd
wordt door NK cellen, is de rol van NK cellen gedurende HBV infectie relatief
onbekend. De schaars aanwezige literatuur toont verschillen tussen de
HBV-specifieke T-cel respons in circulatie en in de lever. Dit toont het belang
van onderzoek naar de intrahepatische immuunrespons in aanvulling op de peifere
immuunrepons. Het gebruik van de miniem-invasieve techniek van de
leverzuigpunctie (FNAB) laat ons toe om bij chronische HBV patienten veilig en
frequent levermateriaal te verkrijgen om de lokale antivirale immuunrespons in
de lever te onderzoeken, ook gedurende antivirale therapie.
Afname van de HBV virale load ten gevolge van de behandeling met de nucleotide
analoog adefovir dipivoxil gaf enig herstel van de functie en frequentie van DC
en afname van de hoeveelheid Tregs. Tenofovir is een recentelijk
geregistreerde, krachtige remmer van HBV-replicatie in vitro. In recente
klinische onderzoeken geeft tenofovir superieure antivirale therapie boven
adefovir dipivoxil en een significante virus daling binnen 12 weken.

Onze hypothese luidt: HBV interfereert met de functie van intrahepatische
immuuncellen van de innate afweer, met name NK cellen.
Omdat NK cellen een grote rol spelen in de antivirale immuniteit en omdat NK
cellen een groot deel van de intrahepatische populatie immuuncellen vormen,
zouden wij het effect van tenofovir-geinduceerde virale load daling op de NK
cel-gemedieerde immuunrespons in chronisch HBV-patienten willen onderzoeken
middels de volgende immunologische onderzoeksvraag:
Wat is het effect van tenofovir-geinduceerde virale load reductie op de
frequentie, fenotype en functie van intrahepatische en perifeer circulerende NK
cellen bij chronische HBV patienten ?

Monocentrisch, translationeel open label studie met een arm van 25 patienten
met chronische HBV.

Er is geen extra risico verbonden aan de afname van extra bloed, aangezien dit
plaatsvindt tijdens de reguliere bloedafnamen. Normaliter kunnen bloedafnamen
lichte pijn, zwelling en/of infectie veroorzaken of een blauwe plek. Verder
kunnen zuigbiopten lichte pijn en/of een blauwe plek veroorzaken. Andere
ongemakken zijn, tijdens de honderden zuigbiopten die in onze kliniek al gedaan
zijn, niet voorgekomen en ook niet in de onderzoekswereld beschreven.