Het ULTRA-CVA onderzoek: het onderscheiden van klinische effecten en onderliggende mechanismen van unilateraal en bilateraal trainen van de bovenste extremiteit na CVA

In Nederland zijn er jaarlijks meer dan 32.000 patienten die een CVA hebben
doorgemaakt (Loor et al., 1999) en de incidentie zal de komende jaren toenemen
(Ruwaard & Kramers, 1997). 80% van deze patienten heeft een parese van de
bovenste extremiteit (Nakayama et al,. 1994). Hoewel veel patienten blijvende
problemen ondervinden met arm- en handfunctie, zijn er recentelijk goede
resultaten geboekt met specifieke interventies.
Een van deze interventies is bilaterale arm training met ritmisch auditieve
cues (BATRAC; Whitalll et al., 2000). Cross-talk tussen beide hersenhemisferen
zou de voornaamste reden kunnen zijn van het succes van deze therapie (Cauraugh
& Summers, 2005; Luft et al., 2004). Een andere therapievorm is
constrained-induced movement therapy (CIMT), waarbij de alleen de aangedane arm
wordt geoefend, terwijl de niet-aangedane arm geimmobiliseerd wordt (Wolf et
al., 2006). Uitgangspunt bij deze therapie is een functionele aanpassing in de
aangedane hersenhemisfeer.
Dit onderzoek, in de vorm van een randomized clinical trial (RCT), is gericht
op de verschillen in klinische effecten en onderliggende mechanismen tussen
BATRAC en CIMT.

Het onderzoeken van 1) de relatieve effectiviteit van drie interventies gericht
op de bovenste extremiteit na CVA: standaadrtherapie, BATRAC en CIMT en 2) de
functionele en neurofysiologische veranderingen die gepaard gaan met de
klinische interventie effecten.

Patienten worden gerekruteerd bij het Revalidatiecentrum Amsterdam (RCA). De
patienten worden gestratificeerd op basis van handfunctie en gerandomiseerd
over drie groepen. De patienten krijgen drie maal per week therapie voor zes
weken. Voorafgaand aan de interventie vindt een voormeting plaats, na de
interventie vindt de nameting plaats en weer 4 weken later vindt de
retentiemeting plaats.

CIMT: Gedurende 6 weken, 3 maal per week 1 uur therapie. Tijdens deze therapie oefent de patient alleen met de aangedane arm. De andere arm mag dan niet gebruikt worden. De oefeningen zijn dagelijkse handelingen die herhaaldelijk uitgevoerd worden of die in kleine stappen zijn opgedeeld. De therapeut geeft daarbij aanwijzingen en aanmoedigingen. Naarmate de handelingen beter uitgevoerd worden, worden de oefeningen moeilijker gemaakt of is er bijvoorbeeld minder tijd voor de oefening. Daarnaast krijgt de goede, niet verlamde arm, voor minimaal 6 uur per dag een soort mitella om, zodat de goede arm de taken van de verlamde arm niet kan overnemen. BATRAC: Gedurende 6 weken, 3 maal per week 1 uur therapie. De oefeningen in deze therapie worden zittend uitgevoerd. Tijdens de therapie krijgt de patient een koptelefoon op, rusten de onderarmen op armleuningen en worden de handen verticaal geplaatst op twee beweegbare handsteunen. Zodoende kan alleen rond uw pols worden bewogen. Tijdens de therapie dienen de handen van links naar rechts ritmisch heen en weer bewogen te worden op het ritme van de tonen, die via een optelefoon te horen zijn. Soms bewegen beide handen tegelijk naar links of rechts (d.w.z. in tegenfase) en soms bewegen beide handen naar elkaar toe en van elkaar af (d.w.z. in fase). Telkens worden 5 minuten oefenen afgewisseld met 5 minuten rust. De therapie wordt groepsgewijs gegeven in groepen van maximaal 3 personen, onder leiding van een therapeut. standaard oefentherapie: Gedurende 6 weken, 3 maal per week 1 uur gebruikelijke fysio-/ ergotherapie zonder elementen van bovenstaande tehrapieen.

3 maal per week 1 uur therapie voor 6 achtereenvolgende weken;
voormeting: 1 uur klinimetrie; 2 uur tussenledemaatinteracties; 1 uur perifere
stijfheidmeting; 1 uur MEG
nameting: idem
retentiemeting: idem