Evaluatie van de effecten van zelfmanagement in de thuissituatie ter verbetering van psychisch functioneren bij zelfstandig wonende kwetsbare ouderen

Valincidenten komen veel voor bij ouderen. Naast het voorkomen van
valincidenten is ook het verminderen van angst om te vallen van belang omdat
dit gerelateerd is aan andere negatieve uitkomsten zoals het (onnodig)
vermijden van activiteiten. Een cognitief-gedragsmatige groepsinterventie heeft
positieve effecten laten zien ten aanzien van angst om te vallen, het vermijden
van activiteiten en ten aanzien van symptomen van angst en depressie. De
ervaringen met deze interventie hebben echter ook aangetoond dat ruim 40% van
de beoogde (vooral kwetsbare) ouderen met deze groepsaanpak op centrale
lokaties niet wordt bereikt, voornamelijk door gezondheidsproblemen. Het
toespitsen van de interventie op de persoonlijke situatie van ouderen mede door
de aanpak geschikt te maken voor toepassing in de thuissituatie kan de
effectiviteit voor kwetsbare ouderen verbeteren. De effecten en de ervaringen
met een dergelijke aanpak zijn echter onbekend.

In het licht van bovenstaande omdat onderhavige studie 3 aspecten:
1) het onderzoeken van de effecten van een zelfmanagement interventie die kan
worden toegepast in de thuissituatie ter vermindering van angst om te vallen,
gerelateerd vermijdingsgedrag en symptomen van angst en depressie;
2) het onderzoeken van de proces aspecten van deze interventie; en
3) het onderzoeken van de effecten van deze interventie op het gebruik van zorg
en kosten.

De gerandomiseerde studie (RCT) bevat twee condities met in totaal 310 ouderen
van 70 jaar en ouder die valangst, vermijdingsgedrag en gezondheidsproblemen
rapporteren. In de experimentele conditie zullen 155 ouderen de interventie
ontvangen, de overige 155 ouderen ontvangen gebruikelijke zorg. Daarnaast
zullen 8 ouderen worden betrokken in een pilotstudie. Deelnemers aan de studie
zullen geworven worden aan de hand van een korte screening in de open
populatie.

De cognitief-gedragsmatige interventie omvat 7 sessies (4telefonische sessie en 3 huisbezoeken) en zal worden begeleid door getrainde reguliere verpleegkundigen werkzaam in de thuiszorg. De inhoud en de vorm van de interventie zijn gebaseerd op de eerdere ervaringen met de groepsaanpak om angst om te vallen te verminderen (Zijlstra et al; BMC Public Health 2005) en op ervaringen met interventies die zijn gebaseerd op een telefonische aanpak (zie onderzoeksprotocol).

De belasting en het risico voor de deelnemer wordt als zeer gering ingeschat.
De interventie vindt uitsluitend in de thuissituatie plaats en wordt begeleid
door getrainde verpleegkundigen. De deelnemers behoeven geen vragenlijsten in
te vullen. De data worden uitsluitend telefonisch verzameld; eventueel kan een
telefoongesprek in onderdelen worden opgeknipt. Alleen ten behoeve van de
proces-evaluatie vindt bij een beperkt deel van de interventie deelnemers een
semi-gestructureerd interview thuis plaats en zullen bij de laatste deelnemers
die de interventie ontvangen geluidsopnamen gemaakt worden om de mate waarin
het interventieprotocol door de cursusbegeleiders gevolgd wordt te onderzoeken.