Verlichtende arbeidsomstandigheden in de nachtdienst bij de politie Drenthe

In Nederland werkt zo*n 16% van de beroepsbevolking regelmatig in nachtdienst
(CBS, 2001). 's Nachts werken is niet optimaal. Alle processen in het lichaam
van de mens zijn erop gericht overdag actief te zijn en *s nachts te slapen.
Echter uitsluitend overdag werken is niet altijd mogelijk. Mensen die werken in
de zorg of in de beveiliging draaien ploegendienstroosters om beschikbaar te
zijn bij calamiteiten, en in vele bedrijven is het economisch niet rendabel het
werk *s nachts stil te leggen. Doordat de biologische klok aangeeft dat het
tijd is om te slapen en doordat men vaak al lang wakker is voordat men aan het
werk gaat, wordt men *s nachts slaperig en functioneert men slecht.
Ploegendienstwerk kan ook voor het dagelijks leven problemen meebrengen;
gezondheidsproblemen zoals slaapstoornissen, hart- en vaatziekten, gastro
intestinale problemen en metabool syndroom komen vaker voor, samengevat onder
de term: circadiane ritme slaapstoornis, ploegendienst. Bij de politie staat
waakzaamheid en veiligheid voorop. Tijdens de nachtdiensten zijn deze beide
aspecten in het geding. Daarnaast krijgt ook het politie korps te maken met een
ouder wordend personeelsbestand dat sneller gezondheidsproblemen krijgt die
gerelateerd zijn aan ploegendienst werk. Doel van het hier beschreven onderzoek
is te proberen de negatieve effecten van nachtdiensten op waakzaamheid en
veiligheid voor politiemensen in onregelmatige diensten te verkleinen en
welzijn en gezondheid in het algemeen te verbeteren.

Doel van de studie is het toetsen van 2 interventies tijdens de nachtdiensten
op alertheid en functioneren en op slaap en gezondheidsklachten in het
algemeen. De interventies zullen bestaan uit het bestrijden van slaperigheid
door korte blootstelling aan licht of uit het doen van een korte dut, een
zogenaamde *powernap*.

Binnen-proefpersonen vergelijking van 2 experimentele en 1 controle conditie.

De 3 condities duren elk 4 weken. Tijdens de controle conditie vindt geen interventie plaats. Tijdens de lichtconditie worden de deelnemers tijdens iedere nachtdienst blootgesteld aan 1 lichtpuls van 5000 lux gedurende 20 min tussen 4 en 6 uur. Tijdens de >powernap> conditie krijgen de deelnemers tijdens iedere nachtdienst de tijd om een >powernap> te doen gedurende 20 min tussen 2 en 4 uur >s nachts.

De belasting voor de deelnemers bestaat uit het invullen van een algemene
ploegendienst en welzijn vragenlijst na iedere conditie (3 keer ~20 minuten).
Daarnaast dragen de deelnemers gedurende de totale 12 weken 24 uur per dag een
activiteitsmeter die rust-activiteits cycli kan meten. Tijdens elke nachtdienst
vullen de deelnemers 5 maal (iedere 2 uur) een subjectieve slaperigheidlijst in
(1 min) en voeren ze een aantal reactietesten en motoriektesten uit op een PDA
(9 min).
Het onderzoek brengt nagenoeg geen risico*s met zich mee. Wat normaal gesproken
voor kan komen na slapen is een korte periode van slaapdronkenheid na het
wakker worden. Door de dut kort te houden en niet te laat in de nacht te
plannen wordt dit risico zo laag mogelijk gehouden. Daarnaast zal het advies
gegeven worden indien mogelijk niet gedurende de eerste 30 min na wakker worden
de weg op te gaan. Door deze voorzorgsmaatregelen worden de risico*s niet hoger
geschat dan de risico*s die men al loopt door verhoogde slaperheid gedurende de
nachtdienst zonder interventie. In de literatuur wordt geopperd dat de
verlaging van melatonine door blootstelling aan licht *s nachts een rol kan
spelen in het ontwikkelen van borstkanker. Uit epidemiologische studies blijkt
dat regelmatige nachtdiensten gedurende minstens 20 jaar een verhoogd risico op
borstkanker met zich meebrengt. Wat hiervan de oorzaak is, is echter nog niet
bekend. De blootstelling aan licht per nacht in deze studie zal zeer kort zijn
(20 min), waardoor melatonine slechts tijdelijk wordt onderdrukt en daarna weer
kan stijgen. De concentratie gedurende de gehele nacht zal daardoor slechts
weinig of niet lager zijn dan normaal in de nachtdienst waardoor ook het
mogelijke risico van ook deze interventie zo goed als afwezig is.