Onderzoek naar het ontwikkelen en testen van een nieuwe techniek en behandel opties van longkanker en mesothelioom

In dit programma willen wij betere behandelmethoden voor longkanker en
borstvlieskanker ontwikkelen. Bijna
10.000 Nederlanders krijgen jaarlijks longkanker of borstvlieskanker en het
aantal dat jaarlijks hieraan overlijdt is
bijna even groot. Deze kankers zijn sterk geassocieerd met blootstelling aan
kankerverwekkende stoffen als gevolg
van roken of door blootstelling aan asbest. Er is dus grote behoefte aan betere
behandelmethoden. Wij hebben in
de afgelopen 7 jaar een aantal nieuwe muismodellen voor deze tumoren ontwikkeld
die grote gelijkenis vertonen
met de tumoren zoals die bij de mens voorkomen. Dit werd bereikt door een
aantal genetische veranderingen die
veelvuldig in tumoren bij de mens voorkomen ook in de het longweefsel zelf of
het omgevende mesotheel van de
muis te introduceren. Dat resulteert in vrijwel 100% tumorontwikkeling waarbij
ook additionele genetische
afwijkingen ontstaan. Ook deze additionele genetisch afwijkingen vertonen zeer
grote overeenkomst met die welke
in de mens worden waargenomen. Dat geeft aan dat dezelfde signaleringsroutes in
zowel mens als muis bij deze
kankers zijn betrokken. Dat maakt deze genetisch gemodificeerde muizen
uitermate geschikt om nieuwe
therapieën uit te testen. Ondanks het feit dat deze muismodellen genetisch heel
goed gedefinieerd zijn en de
tumoren en de afgeleide cellijnen ook grote onderlinge gelijkenis vertonen,
blijkt de respons op antikankermiddelen
heel verschillend voor de verschillende celllijnen en de tumoren waarvan ze
zijn afgeleid. Ook hierin lijken deze
modellen sterk op de overeenkomstige tumoren bij de mens. Dit systeem is bij
uitstek geschikt om te achterhalen
waarom deze tumoren zo moeilijk te behandelen zijn. De spontane tumormodellen
en de afgeleide cellen vormen
tezamen een flexibel testsysteem waarmee we sneller een beeld kunnen krijgen
van de kritische
signaleringsroutes voor tumorontwikkeling en daarmee ook hoe deze tumoren het
meest effectief kunnen worden
behandeld. We willen een verband proberen te leggen tussen de tumor-specifieke
genetische kenmerken en de
respons op therapie. Juist omdat de respons op therapie zo sterk blijkt te
verschillen hebben we met deze
genetisch goed gedefinieerde muismodellen een systeem in handen om te bepalen
wat de beste combinatie van
antikankermiddelen is. We zijn daarbij speciaal geïnteresseerd in mechanismen
die aanleiding geven tot resistentie
tegen deze middelen. Dit treedt bij longkanker en borstvlieskanker bijna altijd
op. We willen inzicht krijgen in het
mechanisme van resistentie zodat daar de behandeling op kan worden afgestemd.
Dit is een lastig probleem dat
vrijwel zeker verband houdt met de aanwezigheid van zgn. tumor-initiërende
cellen, ook wel kanker stamcellen
genoemd, die in relatief kleine aantallen in een tumor voorkomen en die door
hun eigenschappen of microomgeving
zelf een grotere resistentie hebben tegen antikankermiddelen. We hebben een
aantal methoden
ontwikkeld om deze cellen beter te kunnen bestuderen en vast te stellen uit
welke normale cellen zij ontstaan. Dit
kunnen normale stamcellen zijn maar ook meer gedifferentieerde cellen die een
aantal eigenschappen van
stamcellen hebben verworven en daarmee kanker-initiërend vermogen hebben
verworven. Gedefinieerde
muismodellen zoals hier gebruikt bieden het beste perspectief om inzicht in
deze resistentiemechanismen te
krijgen. We verwachten dat deze modellen ons in staat zullen stellen om te
voorspellen welke tumoren reageren
op welke middelen en ook hoe we deze tumor-initiërende cellen beter kunnen
elimineren. We hopen deze kennis
binnen de duur van dit programma te kunnen vertalen naar fase I/II
behandelingen bij de mens.

Het doel van het onderzoek is om betere technieken te ontwikkelen om
tumorcellen of stukjes tumorweefsel te testen voor hun gevoeligheid voor
verschillende nieuwe medicijnen. De laatste jaren zijn er vele nieuwe
medicijnen voor de behandeling van kanker beschikbaar gekomen en moeten op hun
werkzaamheid getest worden. Met dit onderzoek hopen wij op een snelle wijze een
goede keuze te maken welk van de medicijnen bij patiënten onderzocht moet
worden.

Voor dit onderzoek dienen wij extra weefsel af te nemen. Dit zal enkel
plaatsvinden tijdens een onderzoek wat voor de diagnose of behandeling van de
ziekte van de patient gepland is. Dit betekent dat er geen apart onderzoek voor
nodig is maar dat de behandeling misschien een paar minuten langer duurt dan
aanvankelijk gepland. Het afgenomen materiaal zal naar het laboratorium
gebracht worden voor verder onderzoek (weefselkweken bij SCID muizen)

Het verrichten van een onderzoek draagt altijd enig risico. Dit is sterk
afhankelijk van het soort onderzoek. De tijd nodig voor het afnemen van wat
weefsel varieert van enkele seconden tot een paar minuten en zal alleen gedaan
worden wanneer dat door de verantwoordelijk arts mogelijk geacht wordt.
Daardoor zal het risico van het afnemen van weefsel minimaal zijn.