Predictie en Preventie van Posttraumatische Stress Stoornis na Verkeersongevallen bij kinderen en Adolescenten
Omgaan met Ingrijpende Gebeurtenissen bij Kinderen en Jongeren

Traumatische gebeurtenissen zoals verkeersongevallen veroorzaken vaak ernstige
en langdurige klachten. Ongeveer 25% van kinderen en adolescenten ontwikkelt
een Posttraumatische Stressstoornis (PTSS), de helft van hen heeft na 6 maanden
nog klachten. PTSS bij kinderen gaat vaak samen met depressie, lichamelijke
klachten en gedragsproblemen (Hubbard, Realmuto, Northwood & Masten, 1995), en
kan leiden tot een ontwikkelingsachterstand.
Er is behoefte aan een vroege interventie voor hen zodat veel van deze klachten
voorkomen kunnen worden. Cognitieve Gedragstherapie (CGT) bij volwassenen met
Acute Stress Stoornis (ASS) blijkt effectief te zijn om chronische PTSS te
voorkomen (Bryant et al., 1999). Er zijn dan ook richtlijnen voor vroege
interventies ontwikkelt (Litz et al., 2002), waarbij CGT de meest aangewezen
therapie lijkt te zijn. Er is echter geen gecontroleerd effectonderzoek gedaan
naar een dergelijke vroege interventie bij kinderen en adolescenten met ASS
(zie bijv. Ruzek & Watson, 2001).

Het doel van deze studie is nagaan of een kortdurende CGT bij kinderen en
adolscenten met ASS effectief kan worden ingezet om PTSS te voorkomen. Deze
studie is een onderdeel van een groter onderzoeksproject (dat werd gefinancierd
door ZonMw) dat beoogt PTSS bij kinderen en adolescenten na een verkeersongeval
te voorspellen, verklaren en behandelen.

Het betreft een randomised clinical trial, waarbij gebruik wordt gemaakt van
twee condities: CGT bestaande uit 5 sessies, waar ook minstens één ouder of
andere opvoeder bij betrokken is, en een wachtlijst-controle-conditie (die na
de wachtlijstperiode alsnog wordt uitgenodigd om deel te nemen aan de CGT). De
deelnemers worden geworven in samenwerking met Slachtofferhulp. Deelnemers met
ASS na een enkelvoudige ingrijpende gebeurtenis (inbraak, ongeval, overval
e.d.) worden gerandomiseerd over de twee condities. Er is een voormeting, een
nameting na afloop van de interventie/wachtperiode en een follow-up meting. De
geplande einddatum van de dataverzameling is 1 december 2010.

Cognitieve gedragstherapie, 5 sessies voor het kind of de jongere. Individueel. Bij de jongere kinderen zullen de ouders bij de sessie aanwezig zijn, bij adolescenten is dat niet vanzelfsprekend, er moet rekening gehouden worden met leeftijd en individuele ontwikkeling en voorkeur. Sessies duren ongeveer een uur. Aan bod komen psychoeducatie, cognitieve herstructurering en exposure-oefeningen.

Er worden interviews en vragenlijsten afgenomen die in eerdere onderzoeken zijn
gebruikt. Deze vragen aandacht en concentratie en dit kan leiden tot
vermoeidheid. Het invullen van de vragenlijsten kan (tijdelijk) emoties bij de
deelnemers teweeg brengen. Dit is in de proefpersoneninformatie opgenomen. Er
wordt tevens vermeld dat als men de behoefte heeft om daarover te praten, de
onderzoeker hiervoor beschikbaar is.
Wij gaan ervan uit dat deelname aan het onderzoek geen risico*s of bijwerkingen
oplevert. We helpen kinderen met klachten juist volgens de algemeen geldende
behandelmethodieken om klachtenvermindering te bereiken. Mogelijke voordelen
aan deelname aan dit onderzoek is klachtenvermindering door de interventie.
Wanneer ernstige problemen worden gesignaleerd, die buiten het bereik van de
beoogde interventie liggen, zal de onderzoeker spreken met de deelnemer (en
ouder) over een hulpvraag en aanbod vanuit de GGZ. Wanneer na afloop van het
onderzoek blijkt dat een deelnemer positief screent op chronische PTSS, op
grond van de PTSS-vragenlijst, kunnen kinderen verwezen worden naar gepaste
hulp.