Victimisatie van patiënten met ernstige psychiatrische problematiek, een landelijke multi-site studie

Onderzoek naar agressie en geweld binnen de psychiatrie is tot dusver
voornamelijk gericht op psychiatrische patiënten als (potentiële) plegers.
Mensen met schizofrenie of een andere ernstige psychische stoornis zouden
*gevaarlijk* en *onvoorspelbaar* zijn (Thornicroft, 2006) en een gevaar vormen
voor hun omgeving en voor hulpverleners. Uit buitenlands onderzoek, met name in
de Verenigde Staten, blijkt echter dat het percentage psychiatrische patiënten
dat slachtoffer wordt van geweld beduidend hoger ligt dan het percentage dat
gewelddaden begaat (Choe e.a.,2008). Bovendien blijkt dat zij veel vaker dan
andere burgers slachtoffer zijn van geweld of een ander misdrijf (Teplin e.a.,
2005).
Tot nu toe is het in Nederland opvallend stil gebleven als het gaat om
victimisatie (slachtofferschap) van psychiatrische patiënten. Afgezien van een
enkele literatuurstudie (Naudts e.a., 2004), is in Nederland geen gericht
onderzoek gedaan naar dit onderwerp. Bijgevolg is er geen zicht op de omvang,
aard, achtergronden en gevolgen van geweld tegen deze groep.

Het doel van dit onderzoek is om de jaarprevalantie, incidentie en de
risicofactoren van victimisatie onder chronische prychiatrische patienten vast
te stellen. De cijfers zullen vergeleken worden met een gematchte steekproef
uit de Nederlandse algemene bevolking. Aanvullend zal een voorlopig conceptueel
model ontwikkeld worden waarin de relaties tussen verschillende vormen
victimisatie, risicofactoren en de gevolgen van slachtofferschap in deze
populatie beschreven kunnen worden.

Het onderzoek behelst een landelijke multisite cross-sectioneel
bevolkingsonderzoek . Hiertoe zal per GGZ-instelling (site) een aselecte
steekproef, gestratificeerd op sekse en leeftijd gestrokken worden.
Respondenten zullen worden geinterviewd door middel van een gestructureerde
vragenlijst over de volgende onderwerpen: ervaringen en directe gevolgen van
van victimisatie, daderschap, discriminatie en (zelf-)stigmatisatie,
vroegkinderlijke victimisatie, ernst van de psychiatrische symptomen en
co-morbide symptomatologie (PTSS en middelenmisbruik) en agressieregulatie. In
totaal zullen voor dit onderzoek zullen 940 psychiatrische patienten worden
geinterviewd. De gegevens zullen worden vergeleken met een gemachte steekproef
uit de algemene bevolking. Deze informatie is reeds verzameld in het kader van
de Landelijke Veiligheidsmonitor.

Het gaat om een kwetsbare groep patienten, die de vragen over geweldservaringen
als indringend kunnen ervaren. Dit kan leiden tot psychische decompensatie. De
duur van het intervie (70 minuten) kan belastend zijn voor de respondent. De
resultaten van het onderzoek zullen de gehele populatie psychiatrische
patienten positief beinvloeden, omdat het maatschappelijk stigma van
gewelddadigheid dat aan deze patientengroep kan worden verminderd. De
maatschappelijke impact van het onderzoek wordt groot geacht, mede door de
inspanningen van NWO rondom dit specifieke thema.