Armfunctie en kwaliteit van leven na trimodale behandeling van sulcus superior tumoren (SST)

Sulcus superior tumoren (SST), ook wel bekend als Pancoasttumoren, zijn
niet-kleincellige longcarcinomen die, indien niet systemisch gemetastaseerd,
worden gestadieerd als T3NxM0, T4NxM0 (stadium 3A of 3B). De
standaardbehandeling is tegenwoordig concurrent radiochemotherapie, gevolgd
door resectie. Dit behandelschema wordt sinds begin 2002 in het VUmc toegepast.
Sommige patiënten worden met sequentiële radiochemotherapie behandeld indien
concurrent behandeling niet mogelijk is.

Een R0 resectie kan worden bereikt bij 87- 93% van de patiënten (Rusch VW,
Management of Pancoast tumours. Lancet Oncol 2006; 7: 997-1005), welke groep
een 5-jaars overleving heeft van >50%. De gemiddelde 1-jaarsoverleving van alle
stadium 3A/3B longcarcinomen is 30-37%
(http://www.cbo.nl/product/richtlijnen/folder20021023121843/rl_overzicht/view#10
, Landelijke Richtlijn Niet-kleincellig longcarcinoom 2004).

De prognose van patiënten met een niet-gemetastaseerde SST is derhalve veel
beter dan voor andere longtumoren in hetzelfde stadium. Van deze patiëntengroep
zal een groot deel gecureerd kunnen worden en is de kwaliteit van leven op
lange termijn daarom van groot belang. Omdat door de lokalisatie van de tumor
de arm- en schouder functie belemmerd wordt, kan een blijvende stoornis hierin
ook van belang zijn voor de kwaliteit van leven. In de literatuur zijn
nauwelijks data te vinden over de kwaliteit van leven en de arm- en
schouderfunctie bij patiënten die multimodale behandeling van SST hebben
ondergaan. Een onderzoek naar deze aspecten is daarom nodig.

De neoadjuvante dosis radiotherapie is de afgelopen jaren verhoogd van 46-50Gy
tot 60-66Gy voor de meeste longcarcinomen die multimodaal worden behandeld.
Voor SST is dit (nog) niet gebeurd uit zorg voor de mogelijke schade aan de
plexus brachialis. Voor de discussie hierover is het van belang de relatie
tussen de exacte dosis radiotherapie en de postoperatieve functie van de
behandelde extremiteit te kennen.

Na de inductiebehandeling wordt meestal 4 tot 6 weken gewacht voordat tot
resectie wordt overgegaan. De eerste weken is er nog een ontstekingsreactie die
de operatie bemoeilijkt en is het maximale cytotoxische effeect van de
radiotherapie nog niet bereikt. Opereren in deze fase kan tot een slechter
oncologisch en functioneel resultaat leiden. Later, waarschijnlijk na 6 tot 8
weken ontstaat fibrose die eveneens de operatie kan bemoeilijken en tot een
slechter functioneel resultaat kan leiden. Voor deze discussie is het ook van
belang de exacte relatie tussen het interval inductie-operatie en functioneel
c.q. oncologisch resultaat te kennen.

Herstel van een slechte functie in de tijd is mogelijk door (fysio)therapie of
mogelijk spontaan. Een indicatie hiervoor kan gevonden worden door de relatie
tussen de behandeldatum en het functionele resultaat te vergelijken. Echter,
herhaling van het onderzoek in de tijd, zoals voorgesteld wordt bij de
prospectief te vervolgen patiënten, Zal hierop een betrouwbaarder antwoord
kunnen geven.

De afdeling Heelkunde van het VUmc vervult een centrumfunctie voor de
chirurgische behandeling van patiënten met een SST. Inductiebehandeling vindt
veelal plaats in het VUmc, of in het verwijzende ziekenhuis in overleg met
behandelaars van de afdelingen longziekten en radiotherapie in het VUmc.

Kennis van arm- en schouderfunctie en kwaliteit van leven voor en na
behandeling van SST. De niet-behandelde extremiteit geldt hierbij als 0-meting
Risicofactoren kennen van slechte arm- en schouderfunctie c.q. kwaliteit van
leven na behandeling van SST, m.n. dosis radiotherapie, interval tussen
radiotherapie en operatie en tijdsverloop tussen operatie en onderzoeksdatum
Patienten met een SST goed te kunnen voorlichten over de te verwachte schouder
en armfunctie na behandeling van de tumor
Kennis opdoen over determinanten van kwaliteit van leven van patiënten na een
behandeling voor SST.
Kwaliteit van leven na behandeling van SST verbeteren (door bijvoorbeeld
perioperatieve maatregelen)
Nieuw onderzoek te initiëren naar de veiligheid (m.b.t. onder andere
functionele gevolgen) van hogere doses neoadjuvante radiotherapie

Longitudinaal cohort onderzoek bij patiënten die in het VUmc zijn geopereerd na
inductiebehandeling met radiochemotherapie voor SST in de periode vanaf 1
januari 2002.

Deelnemers die een controleafspraak hebben bij hun longarts zal gevraagd worden
op dezelfde dag een afspraak te maken met de onderzoeker voor dit onderzoek.
Deelnemers die niet meer gecontroleerd worden of bij een longarts elders worden
gecontroleerd zal gevraag worden voor dit onderzoek een afspraak te maken met
de onderzoeker. Hiervoor wordt een reiskostenvergoeding gegeven.