genetische en metabole risicofactoren voor niet-specifieke milde mentale retardatie en zwakbegaafdheid identificeren in een ouder-kind cohort.

Mentale retardatie is een complex fenotype dat gekenmerkt wordt door een gebrek
aan aanpassingsvermogen en een IQ beneden de 70. Zwakbegaafdheid wordt
gedefinieerd als een IQ tussen 70 en 85. (American psychiatric association,
DSM-IV 1994) Zwakbegaafde kinderen kunnen eveneens te kort komen in het
aanpassingsvermogen, zeker omdat onze moderne samenleving hoge eisen stelt aan
dit vermogen. De oorzaak van mentale retardatie en zwakbegaafdheid zijn zeer
heterogeen. Er zijn genetische oorzaken en omgevingsfactoren die een rol kunnen
spelen. Ondanks dat er vele (genetische) oorzaken bekend zijn voor mentale
retardatie, wordt vaak (namelijk in 50 to 70% van de gevallen) geen oorzaak
gevonden bij individuele patiënten met mentale retardatie. Dit geldt zeker als
het niet-specifieke/syndromale milde mentale retardatie betreft. Wij denken dat
dit mede komt doordat een groot deel van de milde niet-specifieke/syndromale
mentale retardatie en zwakbegaafdheid veroorzaakt wordt door meerdere
genetische en omgevingsfactoren samen: risicofactoren. Deze risicofactoren
hebben individueel slechts een klein effect en zijn daardoor moeilijker aan te
tonen. Wij willen deze risicofactoren onderzoeken door genetische en
fenotypische gegevens te verzamelen van een groot cohort kinderen met mentale
retardatie of zwakbegaafdheid voor etiologisch onderzoek.

Het identificeren van genetische en metabole risicofactoren voor milde
niet-specifieke mentale retardatie en zwakbegaafdheid.

We zullen klinische, neuropsychologische, genetische en metabole gegevens van
1000 kinderen met milde niet-specifieke mentale retardatie of zwakbegaafdheid
en hun gezonde ouders verzamelen en opslaan in een database. Deze database zal
gebruikt worden voor etiologisch onderzoek naar milde mentale retardatie en
zwakbegaafdheid. We zullen in elk geval op twee manieren (oorzakelijke)
risicofactoren voor milde mentale retardatie en zwakbegaafd proberen te
identificeren. Ten eerste met een genetische associatie studie waarbij we
gebruik maken van een recent ontwikkelde gen-netwerk aanpak. Hiermee verwachten
we functioneel gerelateerde gen-groepen te identificeren die geassocieerd zijn
met het ontstaan van milde mentale retardatie en zwakbegaafdheid. Om metabole
risicofactoren aan te tonen zullen we een case controle studie verrichten,
waarin de metabolietconcentraties van patiënten vergeleken worden met de
metabolietconcentraties van kinderen uit de bekende referentiepopulaties.

De belasting voor deelnemers aan deze studie is minimaal, met name voor de
kinderen met milde mentale retardatie of zwakbegaafdheid. Alle kinderen zijn
verwezen naar een klinisch genetisch centrum voor diagnostisch onderzoek naar
de oorzaak van de mentale retardatie of zwakbegaafdheid. Het standaard
diagnostisch onderzoek bestaat uit lichamelijk onderzoek, DNA- en metabool
onderzoek, waarvoor bloed en urine wordt afgenomen bij de kinderen. In ongeveer
30 % van de gevallen is tevens bloed van ouders nodig ter interpretatie van de
diagnostische onderzoeken bij het kind. De gegevens van de diagnostische
onderzoeken worden gecodeerd opgeslagen in een database en gebruikt voor
etiologisch onderzoek. We verzamelen aanvullende gegevens door een IQ test af
te nemen bij de kinderen en beide ouders. Daarnaast vragen we ouders om elk 3
vragenlijsten in te vullen en om bloed en urine af te staan voor zover dit niet
reeds afgenomen werd voor het diagnostische onderzoek. De uitslagen van
neuropsychologische onderzoeken worden eveneens gecodeerd opgeslagen in de
database. Deze uitslagen kunnen echter ook voor ouders en kind zelf van belang
zijn, omdat zij een actueel inzicht geven in het functioneren van het kind
waarop begeleiding aangepast kan worden. Wij verwachten dat het onderzoek
inzicht geeft in het ontstaan van milde mentale retardatie en zwakbegaafdheid.
Het identificeren van risicofactoren kan aangrijpingspunten voor behandeling en
preventie voor milde mentale retardatie en zwakbegaafdheid opleveren, hetgeen
de hele patiëntengroep en hun familie ten goede komt.