Klinische validatie van bloedspotmethode voor anti tuberculose middelen

Tuberculose (TB) wordt veroorzaakt door Mycobacterium tuberculosis en is een
chronische infectieziekte. TB is naast malaria en HIV / AIDS een van de
belangrijkste 3 oorzaken van overlijden aan een infectieuze ziekte. Wereldwijd
zijn er ongeveer 1,7 miljoen sterfgevallen per jaar toe te schrijven aan TB. De
Wereld Gezondheid Organisatie (WHO) schat dat er jaarlijks 9,2 miljoen nieuwe
TB-patiënten bijkomen. De problematiek rondom TB is verergerd door co-infectie
met HIV (synergetische pandemie) en door multiresistente tuberculose (MDR-TB;
resistentie tegen - isoniazide en rifampicine). Dit onderstreept het belang van
nieuwe TB-diagnostische tests, nieuwe anti-tuberculose middelen en nieuwe
effectieve combinaties van TB geneesmiddelen. Deze doelstellingen zijn echter
alleen haalbaar als er een goed georganiseerde behandeling mogelijk is.
Behandeling en inname van medicatie ondertoezicht (Directly Observed Treatment
- DOT) is door de WHO en de IUTLD alsmede Stop-TB, en de Green-light-commissie
benoemd als een essentieel element voor optimale behandeling. Therapeutic Drug
Monitoring (TDM) is een belangrijk en krachtig instrument om medicatie bij TB,
en in het bijzonder met MDR-TB goed in te stellen. Het meten van de
geneesmiddelconcentraties gedurende de behandeling is de beste manier om de
behandeling te bij te sturen. De klassieke methode om geneesmiddelconcentraties
te bepalen in bloed bestaat uit het analyseren van veneus afgenomen bloed.
Echter, er kleven nadelen aan veneuze bloedafname (o.a. invasief, hygiene,
instabiliteit van het monster). Een alternatief voor veneuze bloedafname zoals
toegepast wordt voor o.a. bloedglucose metingen is capillaire bloedafname
(vingerprik; bloedspotmethode). Toepassing van deze techniek bij het meten van
TB geneesmiddelconcentraties zou TDM sterk vereenvoudigen en toepasbaarheid
vergroten (o.a. TDM in afgelegen gebieden en farmacokinetische studies). Bij
deze methode wordt een kleine hoeveelheid capillair bloed uit de vingertop van
een patiënt afgenomen met behulp van een steriel lancet en verzameld op
speciaal filtreerpapier. Deze methode is patiëntvriendelijker dan een vena
punctie. De gedroogde bloeddruppel is geschikter is voor de opslag, transport
dan conventionele vloeistoffen (o.a. plasma) aangezien deze monsters bij
kamertermperatuur vaak instabiel zijn.

Het doel van het onderzoek is om bloedafname met behulp van de bloedspotmethode
te valideren. Dit wordt gedaan door het analytisch resultaat van de
conventionele (Routine) afname van bloedmonsters uit een vene te vergelijkem
met het resultaat van de afname van bloed met behulp van de vingerprik dat
vervolgens wordt overgebracht op speciaal papier (bloedspotmethode).
TB middelen die in deze studie beoordeeld worden zijn: isoniazide, rifampicin,
ethambutol, pyrazinamide, amikacine, kanamycine, moxifloxacin, clarithromycine
en linezolid.

Dit is een prospectieve observationele studie waarbij bloedspotmethode met
conventionele routine sampling wordt vergeleken. Het veneuze bloedmonster wordt
afgenomen ten behoeven van routine TDM bij de anti-tuberculose geneesmiddelen.
Ten tijde van afname van het veneuze monster (max 4 ml) wordt ook een
bloedmonster met behulp van de bloedspotmethode afgenomen uit de vinger (0.3
ml). Daarnaast wordt met uit het veneus verkregen monster ook een bloedspot
gemaakt om het verschil tussen veneus en capillair bloed en het effect daarvan
op de bloedspotmethode te beoordelen. De monsters worden bewaard bij -80C en
voorzien van een QC monster en vervolgens geanalyseerd met een gevalideerde
methode. De resultaten van de twee methodes worden vergeleken en er wordt
beoordeeld of de bloedspotmethode geschikt is voor toepassing in TDM en
klinische studies.

Patienten kunnen enige pijn ervaren van de vingerprik. Aangezien de vingerprik
methode wordt toegepast voor glucose monitoring in diabeten en voor INR
controle in patienten die antistollingsmiddelen gebruiken wordt de belasting en
het risico van deze methode als zeer gering beoordeeld. Er zijn geen voordelen
voor de deelnemers aan deze studie.