Hersenreacties tijdens de McGurk effect bij afasie

Taalverwerking bestaat uit verschillende stappen (Ellis & Young, 1988):
auditieve analyse, lexicale verwerking en semantische verwerking. Deze stappen
kunnen onafhankelijk van elkaar gestoord zijn. De auditieve analyse wordt door
liplezen beïnvloed. Dit kan op een ondersteunende manier (bijvoorbeeld bij
achtergrondgeluid of afasie) of op een misleidend manier (het McGurk effect
waarbij de lipbeweging niet met de klank overeenkomt en daardoor een andere
klank waargenomen wordt) gebeuren. Invloed van ondersteunend en misleidend
liplezen, werden in ons eerdere gedragsonderzoek (METc-Nr. 08.062; Hessler,
Jonkers & Bastiaanse, 2009) gevonden. Dit onderzoek liet zien, dat er
audiovisuele integratie plaatsvindt, ook bij personen met afasie. Het is echter
nog onduidelijk hoe deze integratie in de hersenen bereikt wordt. Dit zal in
het voorgestelde project onderzocht worden.
Om dit te onderzoeken worden ERPs (event-related potentials, dat wil zeggen
stimulus-gebonden golfpatronen) opgenomen onder inzet van EEGs. De component
die belangrijk is voor dit onderzoek (Mismatch-Negativity: MMN) werd eerder bij
gezonde proefpersonen in een zelfde soort experiment en bij afatische
proefpersonen in een andere context gevonden.

In kader van dit project willen we uitvinden of

(1) er verschillen tussen de hersenreacties (met betrekking tot het McGurk
effect) zijn tussen afatische en gezonde proefpersonen
(2) er een verschil is tussen de gedragsmatige prestatie en de hersenreacties
(3) de hersenen visuele en auditieve informatie integreren (via liplezen), ook
als dit niet bewust gebeurt.

Het algemene doel van dit onderzoek is om theorieën over taalverwerking aan te
vullen met kennis over audio-visuele integratie en daardoor ook een betere
basis te krijgen voor het ontwikkelen van diagnostische en therapeutische
middelen.

*Event-related Potentials*(ERPs) worden tijdens de verwerking van audiovisuele,
auditieve of visuele stimuli gemeten. Er wordt een reeks stimuli (korte
lettergrepen bestaand uit een medeklinker en klinker) gepresenteerd. Deze reeks
bevat een standaardstimulus (een stimulus die in 80% van de gevallen voorkomt)
en twee of drie afwijkende stimuli (die samen 20% van de reeks uitmaken). De
opdracht voor de proefpersonen is om een knopje in te drukken zodra ze een
afwijkende stimulus horen of zien. Deze taak wordt in vier verschillende
condities uitgevoerd: pure tonen (ter controle), auditief, visueel,
audiovisueel (congruent & McGurk stimuli). In de eerste drie condities zijn er
800 standaardstimuli en twee keer 100 afwijkende stimuli. In de audiovisuele
conditie zijn er drie afwijkende stimuli, die elk 100 keer gepresenteerd
worden. De standaardstimuli worden dus om de verhouding gelijk te houden tussen
de condities 1200 keer gepresenteerd. Alle stimuli zijn 800 ms lang en worden
met een stimulus onset asynchrony van 1500 ms gepresenteerd.

Tijdens het uitvoeren van de taak wordt de elektrisch hersenactiviteit met een
64-kanaals EEG (geïntegreerd in een muts) opgenomen. Er worden nog vier
elektroden rond de ogen, twee achter de oren een één op het borstbeen
vastgemaakt. Om het signaal te versterken wordt een amplifier gebruikt (Twente
Medical Systems BV, Hengelo).

Er bestaat geen enkel risico voor de deelnemers. De belasting is alleen
cognitief van aard en bestaat uit maximaal 2 keer 3 uur deelnemen aan het
onderzoek, waarbij voorbereidingstijd is meegenomen. Het daadwerkelijk
onderzoek duurt ongeveer 1 uur en bestaat uit het luisteren naar signalen,
waarbij in bepaalde gevallen op toets moet worden gedrukt. De proefpersonen
moeten naar het Neuroimaging Center te Groningen komen.