Het effect van cognitieve gedragstherapie bij vrouwelijke seksuele disfuncties:
Een vergelijkend onderzoek van internet-based en face-to-face therapie

Na drie jaar seksuele, cognitieve gedragstherapie via internet te verrichten
wordt het tijd de behandeling ook wetenschappelijk te onderbouwen. Dit is nog
niet eerder gedaan voor seksuele disfuncties.
De praktijk leert dat er behoefte is aan behandeling van seksuele problemen bij
vrouwen via internet. De vraag is of op langer termijn de behandeling effectief
is. De behandeling via internet heeft het voordeel dat de client de eigen
veilige plek en het tijdstip kiest om te oefenen en te rapporteren. De client
heeft zo meer controle over het therapieproces in vergelijking met de reguliere
face-to-face behandeling.
Daarbij wordt meer gebruik gemaakt van het schrijven, als uitingsvorm. De vraag
is of er verschil bestaat met de effectiviteit van een reguliere face-to-face
behandeling en met een controle groep / wachtlijstgroep, die geen behandeling
krijgt.

Hypothesen:
Het effect op seksueel functioneren en satisfactie van CGT via internet en
face-to-face CGT voor vrouwen met een seksuele disfunctie is groter dan
wachtlijst.
Het effect van internettherapie is even groot als het effect van
treatment-as-usual (face-to-face CGT).

Het doel is de werkzaamheid van CGT via internet meten bij verschillende typen
van opwindinggerelateerde seksuele disfuncties van vrouwen, vergeleken met
face-to-face CGT en wachtlijst.

Een randomized controlled trial met herhaalde metingen, between-group- en
within-subjects design. De studie strekt zich uit over een periode van 20 weken
met vervolgens een follow-up periode van 20 weken. De proefpersonen worden
cross-over gerandomiseerd.

De proefpersonen worden at random toegewezen aan verschillende groepen. De therapie duurt maximaal 20 weken. In zowel de internet- als face-to-face behandeling wordt de proefpersoon persoonlijk begeleid en is er telefonisch contact met de persoonlijke begeleider (psycholoog seksuoloog NVVS). Er bestaat de mogelijkheid om extra hulp in te roepen van een arts/seksuoloog en fysiotherapeut, gedurende de behandeling. Internettherapie (GROEP 1): De ppn. krijgen een cognitieve gedragstherapie voor seksuele problemen in de vorm van internetbehandeling met persoonlijke begeleiding. De instructies en oefeningen zijn geprotocolleerd. De persoonlijke begeleider (psycholoog/seksuoloog) wordt gesuperviseerd en heeft wekelijks intervisie. Een psychiater, relatie- en psychotherapeut, arts / seksuoloog en fysiotherapeut worden betrokken bij de behandeling indien nodig. De persoonlijke begeleider geeft feedback op de oefeningen en begeleidt de pp. door middel van minimaal één keer per week e-mail contact en maandelijks een telefonische evaluatie. Gemiddeld heeft de pp. per week twee oefenmomenten en één rapportage van ongeveer een half uur. De persoonlijke begeleider en de pp. blijven betrokken door motivatiemails. Beiden krijgen bericht, als de behandeling niet goed doorloopt. Bij onvoldoende doorloop wordt de pp. telefonisch benaderd. De internettherapie biedt de ppn. een eigen internetportaal, >Mijn Virenze>, waarin zij beschikken over een bibliotheek met informatie over seksualiteit, seksuele problemen en relatie. Zij ontvangen hier huiswerkopdrachten, die onderdeel zijn van de cognitieve gedragstherapie, bijvoorbeeld het maken van gedachtenrapporten en sensate focus opdrachten. Na de rapportage van de oefening door de ppn., krijgt de persoonlijke begeleider de mogelijkheid feedback te geven. De feedback leest de pp. in >Mijn Virenze> om vervolgens weer met een nieuwe oefening door te gaan. De behandeling is opgebouwd uit modules met ieder drie interventies en een telefonische evaluatie. Na drie modules, respectievelijk gericht op het bewustzijn van de klacht, lichaamsbeleving en relatie, gaat de pp. door naar een intensievere vorm van behandeling, waarin de nadruk wordt gelegd op vaardigheden. Na weer drie modules wordt bekeken of de ppn. doorgaat naar de volgende verdieping; cognitieve gedragstherapie. Face-to-facetherapie (GROEP 2): De ppn. krijgen standaard face-to-face >state-of-the-art> cognitieve gedragstherapie (Hengeveld & Brewaeys, 2002, Brewaeys, 2003). De behandeling bestaat uit maximaal tien gesprekken met dezelfde inhoud, als de internettherapie. Wachtlijst (GROEP 3): De wachtperiode duurt 12 weken. Na afloop kiezen de deelnemers zelf voor de internettherapie of face-to-face-therapie.

De vragenlijsten zijn al een vast onderdeel van de behandeling bij de
instelling, evenzo de meting bij follow-up. De follow-up kan als extra
belastend beschouwd worden, omdat men reeds uit behandeling is en toch nog
geconfronteerd wordt met de periode van seksuele problemen. Wanneer de
proefpersoon ontevreden is met het resultaat, dan kan het invullen van de
vragenlijsten bij follow-up alsnog tot een behandelaanbod resulteren.
Het is mogelijk dat proefpersonen tijdens de follow-up periode elders in
behandeling gaan. Hiervoor moet gecontroleerd worden bij de follow-up meting.
Gecontroleerd wordt tevens voor het opleidings- en ervaringsniveau van de
persoonlijke begeleiders door middel van de integriteitstoets bij de
eindmeting.