"Mevrouw ik wil wel maar mijn hoofd zit zo vol." Een effectmeting van 20 neurofeedbackbehandelingen bij MBO leerlingen gediagnosticeerd met AD(H)D die onder het theta/beta protocol vallen, op de Bourdon-Wiersma Test, The Outcome Rating Scale en de tendens van behaalde cijfers.

Achtergrond:
*Mevrouw, ik wil wel maar mijn hoofd zit zo vol*. *Mevrouw, het is zo druk in
mijn hoofd*. Als docent zie ik de dagelijkse strijd die jongeren,
gediagnosticeerd met AD(H)D moeten leveren om hun hoofd erbij te houden.
Frustrerend genoeg levert deze extra inspanning vaak niet evenredig resultaat
op. Het ROC Alfa-college Hoogeveen is op zoek naar een manier waarop wij onze
deelnemers die gediagnosticeerd zijn met AD(H)D kunnen helpen in het vergroten
van hun aandacht en concentratie. Het doel hiervan is simpel: een verbeterde
concentratie vergroot de mogelijkheid te presteren op het voor hen hoogst
haalbare niveau binnen het MBO. Dit helpt onderpresteren voorkomen en kan
bijdragen aan voortijdig schoolverlaten.

hypothese:
In opdracht van het Alfa-college Hoogeveen zal ik de volgende hypothese
onderzoeken:
15 MBO leerlingen van het ROC Alfa-college Hoogeveen, gediagnosticeerd met
AD(H)D vertonen na 20 neurofeedbackbehandelingen van 30 minuten een verhoogde
aandacht en concentratie in de Bourdon Vos test, een toegenomen gevoel van
welbevinden in de Outcome Rating Scale en de tendens van de behaalde cijfers is
verbeterd.

Algemene doelstelling:
Het verbeteren van aandacht en concentratie bij leerlingen met ADHD, hetgeen
een noodzakelijke voorwaarde is om te kunnen presteren op het niveau wat in
aanleg gegeven is (voorkomen van onderpresteren). Het halen van goede cijfers
motiveert om je best te blijven doen (voorkoming van schooluitval).

Probleemstelling:
Leerlingen met ADHD lopen grote kans op leerproblemen en/of onderpresteren
(ongeveer 80%) (DuPaul & Stoner, 2008) en schooluitval (ongeveer 35%) (Gunning,
2003).

Hoofdonderzoeksvraag
Wat is het effect van Neurofeedback op aandacht en concentratie, op welbevinden
en op behaalde cijfers van MBO-leerlingen met ADHD?

Onderzoeksvragen:
1. Wat laat de QEEG van de leerlingen met gediagnosticeerde aandachts- en
concentratiestoornis zien? QEEG is de afkorting van Quantitative EEG
(kwantitatieve EEG). In een QEEG worden de waardes van bepaalde golven uit het
EEG gevisualiseerd in de vorm van balken.
2. Wat laat de QEEG van de deelnemers die alle neurofeedbackbehandelingen
hebben ondergaan zien in de nameting in vergelijking met de voormeting?
3. Wat laat de Bourdon-Wiersma test zien, kijkend naar de voor- en nameting van
zowel de interventiegroep als de controlegroep?
4. Wat laat de Outcome Rating zien op de dimensies Individueel functioneren,
Interpersoonlijk functioneren en Sociale functioneren kijkend naar de voor- en
nameting van zowel de interventiegroep als de controlegroep?
5. Wat is de algemene tendens van de gemiddelde cijfers gedurende het
schooljaar 2011-2012 ROC Alfa-college Hoogeveen? Wat is deze tendens bij de
interventiegroep en de controlegroep?

Op zaterdag 7 januari (mits onderzoek is goedgekeurd door Metigg) krijgen alle
leerlingen van locatie Hoogeveen die gediagnosticeerd zijn met AD(H)D en
geboren vanaf 1990 een brief met uitnodiging voor deelname aan het onderzoek.

Op donderdag 12 januari is de onderzoeker de hele ochtend beschikbaar in de
neurofeedbackruimte locatie Hoogeveen waar leerlingen en ouder(s) en/of
verzorger(s) kunnen kennismaken met de onderzoeker, de aanmeldingsformulieren
kunnen inleveren en vragen kunnen stellen. Van 18.30 tot 19.30 vindt er een
presentatie over Neurofeedback bij ADHD en over het onderzoek plaats.
Aanmeldingsformulieren voor deelname aan het onderzoek kunnen uiterlijk tot en
met dinsdag 17 januari ingeleverd worden bij de servicebalie.

Ouder(s) en/of verzorger(s) die op dat tijdstip niet aanwezig kunnen zijn en
hier wel behoefte aan hebben aan informatie kunnen mailen naar
lm.berendsen@alfa-college.nl met vermelding van naam en telefoonnummer. Linda
Berendsen zal dan contact opnemen. Leerlingen waar ik dinsdag 17 januari niks
van heb gehoord, bel ik 18 en 19 januari op om te vragen of ze interesse in
deelname hebben en of ouders hier toestemming voor geven. Leerlingen dienen het
bijgeleverde formulier door ouder(s) en/of verzorger(s) te laten ondertekenen.

De onderzoeksgroep bestaat uit 30 leerlingen. Mocht het aanbod de vraag
overstijgen dan wordt een enkelvoudige aselecte steekproeftrekking toegepast.
Elke leerling wordt genummerd en de orthopedagoog zal blindelings zoveel
lootjes trekken als nodig zijn. Indien er minder dan 30 leerlingen willen
deelnemen dan geldt er voor de onderzoeksgroep een minimum van 20. Bij minder
dan 20 zal het onderzoek niet plaatsvinden. Op 12 juli is het aantal
gediagnosticeerde AD(H)D leerlingen voor schooljaar 2011-2012 locatie
Hoogeveen, geboortejaar vanaf 1990 in totaal 58. De definitieve lijst is begin
september beschikbaar.

De onderzoeksgroep krijgt een intake, een voormeting van de Bourdon-Wiersma
test en de Outcome Rating Scale. Leerlingen die in de QEEG een verhoogde theta
en een verlaagde beta 1 laten zien worden toegevoegd aan de onderzoeksgroep. De
onderzoeksgroep wordt middels dezelfde aselecte steekproeftrekking opgedeeld in
2 groepen. De eerste groep is de interventiegroep en de tweede groep is de
controle groep. Het onderzoekstraject voor de leerlingen zal 18 weken in beslag
nemen:

week groep wat
1, 2, 3 Onderzoeksgroep voormeting:

Bourdon-Wiersma test

Outcome Rating Scale

QEEG
4 Toewijzing controlegroep vs interventiegroep. Inplannen
behandelingen en per mail versturen. Telefonisch contact
opnemen met leerlingen die vanwege hun
QEEG niet kunnen deelnemen aan het onderzoek.
5 t/m 15 interventiegroep Neurofeedback 2 x 30 min. per
week - 10 weken en 1 reserveweek
16, 17 en 18 onderzoeksgroep nameting:

Bourdon-Wiersma test

Outcome Rating Scale

QEEG
Op afspraak onderzoeksgroep afrondend gesprek: elke leerling
ontvangt zijn of haar onderzoeksresultaten. Ouder(s) en/of

verzorger(s) zijn hierbij welkom.




QEEG bij voor- en nameting: 4. QEEG voor- en nameting: een meting van 1 minuut
met gesloten ogen, 1 minuut met ogen open en 1 minuut gedurende een cognitieve
taak. De data wordt verzameld op lokatie C3, C4, F3 en F4 met Cz als
referentie. Deze lokaties zijn conform het internationale 10/20 systeem.

20 neurofeedbacktrainingen van 30 minuten in 10 weken (week 11 is reserveweek): Theta inhiberen / Beta 1 stimuleren op C3 of C4, 10 rondes van 2 minuten. De lokaties zijn conform het internationale 10/20 systeem

Uit wetenschappelijk onderzoek zijn er geen bijwerkingen bekend. Biometrisch
Centrum zegt wel dat sommige patienten zich moe voelen na een behandeling omdat
ze zich een aantal keren tijdens de behandeling goed moeten concentreren. De
belasting betreft een tijdsinvestering van 20 keer 30 minuten en 2 keer 45
minuten in 12 weken tijd. Deze behandelingen vinden plaats in schooltijd,
aansluitend aan lessen en/of voorafgaand aan hun eerste uur. Dit gebeurt in
overleg.