Evaluatie van beenmerghypoxie met 18F-FAZA in patienten met recidief multipel myeloom, een pilot studie

1. Multipel myeloom en beeldvormende technieken.
Het multipel myeloom is een klonale B-cel ziekte die wordt gekarakteriseerd
door monoklonale plasmacellen in het beenmerg. Dit geeft botpijnen, anemie,
hypercalcemie en nierfunctiestoornissen als klinische symptomen. In de
meerderheid van de patiënten is de ziekte diffuus verspreid over het beenmerg
compartiment. De afwijkingen in het skelet kunnen bekeken worden met röntgen
diagnostiek; dit laat dan karakteristieke lytische haarden zien. Na behandeling
met chemotherapie en radiotherapie blijven deze lytische haarden zichtbaar, er
kan geen onderscheid worden gemaakt tussen laesies met actieve tumor cellen en
oude laesies zonder activiteit. Bij een recidief van de ziekte heeft
conventionele rontgendiagnostiek daarom een beperkte waarde. Alternatieve
manieren om te kijken naar botlesies worden momenteel onderzocht. Een van de
manieren is de FDG-PET scan, waarbij naar toegenomen metabole activiteit van de
plasmacellen wordt gekeken. Recent is aangetoond dat de FDG-PET scan meer
laesies laat zien bij het recidief multipel myeloma dan de conventionele
rontgen foto*s.

2. Tumor hypoxie
De oorzaal van de toegenomen FDG opname is niet duidelijk. Het kan komen door
toegenomen tumor groei, of als gevolg van tumor hypoxie door onvoldoende
bloedtoevoer. De glycolyse route kan o.a. zijn toegenomen door de maligne
transformatie. Recent hebben we laten zien dat de transcriptie factor STAT-5
wordt opgereguleerd bij hypoxie en daarmee toename van factor (HIF)-2 laat
zien. Als gevolg daarvan ontstaat er toegenomen expressie van genen die
verantwoordelijk zijn voor de glucose opname. Er is bewijs dat HIF1α en HIF2α
kunnen worden opgereguleerd in plasmacellen en zo de VEGF route stimuleren.
Andere hypoxie gerelateerde eiwitten zoals glucose transporter (GLUT)-1 and -3
kunnen tegelijk met HIF1α tot expressie komen.

3. 18F-FAZA scan
Recent zijn er nieuwe scanmethodes ontwikkeld om tumor hypoxie aan te tonen. De
nieuwe PET tracer 1-α-D:
-(5-deoxy-5-[18F]-fluoroarabinofuranosyl)-2-nitroimidazole (18F-FAZA), blijkt
te accumuleren bij tumor hypoxie. Postema et al laten in 50 met verschillende
maligniteiten zien dat deze scanmethode hypoxie laat zien en tevens veilig is.

Het doel van dit pilot onderzoek is om te kijken of het mogelijk is om tumor
hypoxie aan te tonen in het beenmerg compartiment bij patiënten met een
recidief multipel myeloom met behulp van de tracer 18F-FAZA. De resultaten van
de F-FAZA scan zullen vergeleken worden met de FDG-PET scan. Tevens zullen er
kleuringen verricht worden op beenmergmateriaal om te beoordelen of hypoxie
gerelateerde eiwitten tin versterkte mate tot expressie komen. Dit betreft de
volgende eiwitten: HIF 1α , HIF2α , GLUT-1 and -3 and VEGF.

Voor dit pilot onderzoek zullen 10 patiënten worden geïncludeerd. Op jaarbasis
worden 20-30 patiënten gezien die voldoen aan de inculsiecriteria van de
studie.

Risico's:
Hematoom van de intraveneuze injectie.
Stralingsbelasting is ca 5.6 mSv ;dit laat zich vergelijken met de hoeveelheid
natuurlijke achtergrondstraling die de Nederlander gemiddeld in ongeveer 2 tot
3 jaar ontvangt.