De BOKITO-1B studie: tenofovir DF bot- en niertoxiciteit. Farmacologie bij patiënten met Hepatitis B-monoinfectie.

Sinds de recente registratie van tenofovir disoproxil fumaraat (TDF, een
nucleotide reverse transcriptase inhibitor) voor de behandeling van chronische
hepatitis B wordt het beschouwd als middel van eerste keuze voor deze indicatie.
TDF heeft ook antivirale activiteit tegen het HIV-virus en is ook bij deze
indicatie een middel van eerste keuze. Uit de HIV-literatuur is de laatste
jaren bewijs naar voren gekomen over het ontstaan van TDF-gerelateerde renale
proximale tubulaire dysfunctie (KPTD), nierinsufficientie en osteomalacie.
KPTD, waarbij renaal verlies van onder andere fosfaat, kleine eiwitten,
aminozuren, glucose and urinezuur, wordt gevonden bij 22-53% van de
asymptomatische HIV-patiënten die TDF gebruiken als onderdeel van hun
antivirale therapie. De pathofysiologie achter het ontstaan van deze bijwerking
is onopgehelderd en is waarschijnlijk multifatorieel. Risicofactoren bij
HIV-patiënten zijn onder andere hoge leeftijd, laag lichaamsgewicht, vooraf
bestaand nierlijden en gebruik van nefrotoxische medicatie.
Er zijn geen data over het voorkomen van TDF-gerateerde KPTD bij patiënten met
chronische hepatitis B. Enkele studies laten zien dat verlies van glomerulaire
filtratie snelheid bij deze patiënten bij TDF gebruik zeldzaam is, echter deze
studies worden gelimiteerd door duur van follow-up en het gebruik van
onvoldoende sensitieve parameters, zoals serum kreatinine en serum fosfaat. Er
zijn geen data over de (normaal)waarden van plasma tenofovir, intracellulair
tenofovir-difosfaat en urine tenofovir in deze patiëntenpopulatie.

Het primaire doel van deze studie is de incidentie van KPTD bij chronisch
HBV-geïnfecteerde TDF gebruikers met normale nierfunctie (eGFR > 80ml/min) en
met mild nierfunctieverlies (eGFR 50-80 ml/min) vast te stellen.
Secundaire doelen zijn om plasma tenofovir, intracellulair tenofovir-difosfaat
en urine tenofovir waarden vast te stellen voor deze populatie en om deze te
correleren aan het ontstaan van KPTD. Ook wordt bot(de)mineralisatie voor start
van therapie en na 48 weken therapie vergeleken in de 2 studiegroepen.

Prospectief, observationeel onderzoek.

Personen gaan reeds een standaard behandeling starten.
Gedurende deze behandeling worden zij geobserveerd, waarbij gebruik gemaakt
wordt van routinematig afgenomen bloedmonsters in een routinefrequentie. Tevens
wordt elk bezoek een urinemonster gevraagd (6 maal in totaal), waarbij in de
dagelijkse praktijk 2 maal per jaar een urine-onderzoek wordt geadviseerd.

De extra belasting voor de studiepersonen bestaat uit
- afname van een korte vragenlijst (2 minuten extra)
- afname van urinemonster elk bezoek (3 minuten extra)
- DEXA scan twee maal (week 0 en 48) (worden gepland op studiebezoekdata; geen
extra ziekenhuisbezoek noodzakelijk)
- 3 buizen bloed elk bezoek (6ml buizen) (geen extra venepunctie noodzakelijk)
- 1 buis bloed (4ml) eenmalig (voor farmacogenetisch onderzoek, aanvullende
toestemming wordt verkregen) (geen extra venepunctie noodzakelijk)

Voordeel:
nauwkeurige monitoring

Groepsgebondenheid: aangezien het een studie betreft waarbij gemonitord wordt
op het ontstaan van een medicijnbijwerking, kan de studie alleen bij hepatitis
B-patiënten die het medicijn tenofovir (TDF) gebruiken uitgevoerd worden.