Oorzaken van encephalitis en meningitis op de kinder-en volwassen leeftijd: de PACEM-studie

Meningitis (inflammatie van de meningen) en encephalitis (inflammatie van de
hersenen in associatie met hersendysfunctie) zijn levensbedreigende
aandoeningen met een hoge morbiditeit en mortaliteit. Door het invoeren van
landelijke vaccinaties tegen de meest voorkomende bacteriële verwekkers (H.
influenza type b, S. pneumonia, N. meningitidis serogroep C), is de incidentie
van bacteriële meningitis significant gedaald. In de plaats daarvan zien we
meer en meer andere, niet bacteriële, verwekkers van een centraal zenuwstelsel
(CZS)infectie, zoals virussen en teken-geassocieerde pathogenen. Daarnaast
lijken immuun-gemedieerde processen (zoals ADEM en antistof-geassocieerde
encephalitis) een belangrijke rol te spelen als oorzakelijke factor. In een
studie in Groot-Brittanië werd bij 20 procent van de patienten met een
meningitis een immunologische oorzaak gevonden.
In tegenstelling tot bacteriële meningitis, waarvoor een uitgebreid
surveillance netwerk is opgezet in veel landen, wordt er niet systematisch
gekeken naar virale of niet-bacteriële infecties van het CSZ. Hierdoor weten we
noch de incidentie van de verschillende verwekkers, noch de morbiditeit en
mortaliteit.
De laatste tijd wordt er steeds meer nadruk gelegd op het belang van een goede
surveillance voor virale meningitis/encephalitis in Europa om meer inzicht te
verkrijgen in de verwekkers en om behandeling te optimaliseren met als doel een
betere overleving en minder hersenschade.

Het doel van dit onderzoek is om een regionale pilot studie op te zetten
waarbij er een systematische registratie is van zowel klinische als
laboratoriumgegevens van kinderen en volwassenen met een meningitis en/of
encephalitis. Dit om meer inzicht te krijgen in de oorzaken en pathogenese van
deze aandoeningen. Na 1 jaar zal de pilot-studie beoordeeld worden om te kijken
of de studie landelijk (in Nederland) geïmplementeerd zal worden.

Het evalueren van de incidentie, oorzaken en karakteristieken van meningitis
en/of encephalitis in patienten van alle leeftijden:
1. Het bepalen van de oorzaken van meningitis en/of encephalitis bij kinderen
en volwassenen
2. Het evalueren van de klinische symptomen en de biochemische kenmerken van
liquor en andere materialen van de verschillende veroorzakers bij kinderen en
volwassenen met de diagnose meningitis en/of encephalitis
3. Het bepalen welk materiaal (liquor, bloed, faeces/rectale swab,
nasopharynxspoelsel/keelwat) het meest geschikt is voor het detecteren van de
veroorzaker van meningitis/encephalitis bij kinderen en volwassenen.
4. Het bepalen van de impact van meningitis en/of encephalitis op het
gezondheidszorgsysteem met betrekking tot kosten, gebruik van antibiotica,
morbiditeit en mortaliteit.

Het betreft een prospectief observationeel onderzoek bij kinderen en
volwassenen met meningitis en/of encephalitis. Eerst zal een pilot gedaan
worden in 3 ziekenhuizen. Na een jaar zal gekeken worden of het landelijk
uitgebreid zal worden.

De belasting bestaat uit éénmalige afname van een venapunctie, het doen van een
keelwat en/of neuskeelspoelsel en het verzamelen van faeces of rectumwat. De
inschatting is dat dit een minimale belasting vormt.
Aan bovengenoemde onderzoeken zijn, voor zover bekend, geen risico's verbonden.