Nationaal Initiatief Hersenen en Cognitie. Functionele Markers voor Cognitieve Stoornissen - Dementie

Er bestaan verschillende vormen van dementie. Twee vaak voorkomende vormen zijn
de ziekte van Alzheimer (AD) en frontotemporale lobaire degeneratie (FTLD). De
diagnoses zijn gebaseerd op klinische beoordeling en neuropsychologische tests.
Door de overlap van symptomen van AD en FTLD zijn deze gegevens vaak niet
sensitief genoeg om tot een onderscheidende diagnose te komen. De laatste jaren
zijn er meer accurate technieken ontwikkeld, waaronder beeldvormende
technieken, zoals MRI. MRI wordt alleen aanvullend gebruikt bij het stellen van
een diagnose maar levert waardevolle informatie op. Er is echter gebleken dat
het routine scanprotocol en de visuele beoordelings methoden niet de gewenste
sensitiviteit leveren voor een diagnose voor AD of FTLD. Er bestaat een grote
behoeft aan quantitative beeldanalyse technieken en nieuwe scan sequenties,
door die niet alleen specifieke structuren maar het hele brein en brein
netwerken beoordeeld kunnen worden. Hiermee kunnen betrouwbare diagnoses in een
eerder stadium van dementie gesteld worden.

Het doel van dit onderzoek is de uitbreiding van het standaard MRI en analyse
protocol voor de diagnostiek van dementie. Het gaat hierbij om structurele
imaging, anatomische en functionele connectiviteit. Patronen van veranderingen
in hersenconnectiviteit en structuur, en de veranderingen daarin in de tijd,
voor AD en FTLD staan hierbij centraal om wellicht een mogelijke diagnostische
tool voor AD en FTLD te ontwikkelen.
Specifieke doelen zijn:
1) Wat zijn de veranderingen in de connectiviteit tussen hersengebieden en de
hersenstructuur bij AD en FTLD vergeleken met gezonde controles?
2) Hoe veranderen connectiviteit en hersenstructuur over een periode van 2 jaar
(op welke plaatsen in de hersenen en in welke mate, specifiek per diagnose)?
3) Heeft deze verandering in de hersenen tussen baseline en follow-up
meerwaarde als neurobiologische differentiaalmaker over een eenmalige warneming
op baseline?
4) Hangen veranderingen in functionele connectiviteit smane met veranderingen
in anatomische connectiviteit? Zijn specifieke functionele circuits direct te
relateren aan anatomische gebieden?
5) Hangt de ernst van de ziekte samen met volumes van bepaalde
hersenstructuren, met anatomische connectiviteit tussen bepaalde gebieden en/of
met functionele connectiviteit?

Dit project is een prospectieve longitudinale structurele en functionele MRI
studie. Het is een multicenter studie samen met het Leids Universitair Medisch
Centrum.
Structurele en functionele MRI data, demografische, klinsche en
neuropsychologische data worden verzameld over een periode van 2 jaar.
Deelnemers worden drie keer gezien, één keer op baseline en twee keer een
follow-up met een tussenpoos van 1 jaar.
Bij patiënten die tijdens de reguliere patiëntenzorg geen uitgebreide MRI scan
hebbenondergaan, worden op baseline aanvullende MRI sequenties (diffusion
tensor imaging en resting state fMRI) afgenomen (20 min). Bij follow up
ondergaan patiënten een hele MRI scan (50 min) en worden neuropsychologisch
getest (1 uur). Gezonde controles ondergaan op baseline een hele MRI scan (50
min), worden neuropsychologisch getest (1 uur) en door een arts onderzocht (30
min). Voor de follow-up worden gezonde controles gescannd (50 min) en
neuropsychologisch getest (1 uur).
Om de reproduceerbaarheid van de MRI data tussen de twee centra te waarborgen
worden 20 deelnemers gevraagd om in beide centra een MRI scan te ondergaan.

MRI: deelnemers worden niet blootgesteld aan invasieve meetmethoden of andere
risicovolle omstandigheden.