Maagzuur remmer geinduceerde hypomagnesemie

(a) Relevantie
Meer dan 2 miljoen mensen van de Nederlandse populatie gebruiken regelmatig
maagzuur remmende medicijnen (PPI's). PPI's worden gebruikt ter behandeling van
dyspepsie, ontstekingen van oesophagus, maag en duodenum, ter behandeling van
Morbus Cron en diverse andere maagzuur gerelateerde aandoeningen.

(b) Werkingsmechanisme PPI's
Proton pomp remmers (PPI's) zijn potente en specifieke inhibitoren van de
gastrische H-K-ATPase die centraal staat bij de productie van het maagzuur.
Alle bekende PPIs vormen een groep van stoffen die nauw aan elkaar verwant
zijn. Hun werking berust op het vormen van complexen met de H-K-ATPase. Dit
zorgt voor inhibitie van de protonen secretie naar de maagholte een stijgende
pH van de maaginhoud. Dit primair effect is de voordelige werking die voor de
behandeling van boven genoemde aandoeningen gewenst wordt. Het gebruik van PPIs
wordt in het algemeen als redelijk veilig beschouwd vanwege hun lage
toxiciteit, hun goede werking en weinig bijwerkingen. Dit heeft ervoor gezorgd
dat PPIs inmiddels zonder voorschrijven kunnen worden gekocht.

(c) Onderwerp
In deze studie wordt een zeldzame maar potentieel ernstige bijwerking van
PPI's onderzocht. Deze bijwerking wordt in de literatuur als PPI geïnduceerde
hypomagnesemie omschreven. Momenteel zijn +/- 30 case reports gepubliceerd
waarin de causale samenhang tussen de toediening van PPI's en de
hypomagnesemische status van de betreffende patiënten wordt geschetst. Deze
patiënten vertonen symptomen van een ernstige verstoring van hun elektrolyten
balans. Samen met een tekort van magnesium komt vaak ook een gekoppelde
hypocalcemie en hypokalemie voor. Hetgeen kan tot ernstige symptomen zo als
neuromusculaire afwijkingen en hartritmestoornis leiden.

(d) Oorzaken
De exacte moleculaire oorzaken zijn tot nu toe nog volledig onbekend. Echter
wordt wel aangenomen dat deze vorm van hypomagnesemie tot stand komt door een
malabsorbatief proces in de darm en niet door een renaal magnesium lek.

De kennis over PPI geïnduceerde hypomagnesemie is schaars. Deze studie heeft
twee centrale doelstellingen om beter inzicht in het voorkomen en de oorzaken
van PPI geïnduceerde hypomagnesemie te krijgen:

1. De prevalentie bepaling van PPI geïnduceerde hypomagnesemie.
- Dit is belangrijk voor een inschatting van de maatschappelijke relevantie van
de aandoening.

2. Een genetische screening van patienten met een PPI geinduceerde
hypomagnesemie.
- Dit is belangrijk voor het verwerven van nieuwe kennis over een mogelijke
genetische predispositie en de regulatoire mechanismen in magnesium huishouding
in mens.

Deze studie heeft pilot karakter en kan worden onderverdeeld in twee stappen
(a+b):

(a) Selectie van deelnemers
Alle mogelijke deelnemers worden uit de reguliere consulten van de afdelingen
interne geneeskunde van het UMC St Radboud en het Canisius Wilhelmina
Ziekenhuis Nijmegen gerecruteerd. Met name de klassieke dyspepsie patiënt komt
hiervoor in aanmerking omdat deze normaliter een lage graad aan comorbiditeit
vertoont. Dit is belangrijk om ziekte parameters uit te sluiten die ook invloed
kunnen hebben op de magnesium homeostase.

(b) Meting
Geselecteerde individuen die toestemming verlenen voor de deelname aan deze
studie ondergaan een tweeledig bloedonderzoek met maximaal een vena puctie. Er
worden twee verschillende monsters bloed verzameld:
1. Een monster stol-, of heparinebloed met een volume van max. 5ml
- In dit bloed wordt de serum magnesium waarde bepaald (en eventueel serum
calcium). Hetgeen geeft indien in de totale studie populatie uitgevoerd, een
indicatie hoe vaak hypomagnesemie bij PPI gebruikers voorkomt.
2. Een monster EDTA bloed met een volume van 10 ml
- Middels een genoom wijde SNP analyse wordt geprobeerd om een link leggen met
bepaalde genetische variatie (bij voorbeeld in magnesium regulatoire genen) met
de PPI geïnduceerde hypomagnesemie

(c) Gebruik maagzuur remmers
Tijdens het consult wordt informatie verzameld over het gebruik van de maagzuur
remmer:
- De naam en de dosering van het geneesmiddel.
- De frequentie van het gebruik.
- De duur van maagzuur remmer gebruik.

Het risico dat de deelnemers ondergaan is laag.
(a) Er wordt zo veel geprobeerd binnen een reguliere bloedprik de werken.
(b) Uiteraard geeft de proefpersoon toestemming tot een extra prik indien geen
regulier bloedonderzoek wordt gedaan tijdens het consult. De aan een vena
punctie verbonden risico is naar redelijke inschatting laag. Mogelijk kan een
volledig reversibel hematoom (5%) agv de venapunctie optreden.
(c) Er wordt in het behandelplan van de zorginstelling gewerkt, zodat alleen
maar professioneel geschoolde personeel de bloedprik uitvoerd (uit de
dagelijkse praktijk).
(d) Aangezien dit onderzoek waardevolle en mogelijk maatschappelijke relevante
data kan opleveren weegt dit tegen de minimale belasting van de deelnemers op.