Een gerandomiseerde gecontroleerde multicenter fase III trial die de waarde van cytoreductieve chirurgie gevolgd door chemotherapie vergelijkt met alleen chemotherapie bij patienten met een platinum sensitief recidief ovariumcarcinoom

Elke jaar krijgen in Nederland ongeveer 1100 vrouwen de diagnose
ovariumcarcinoom en ongeveer 900 vrouwen sterven aan de gevolgen hiervan. De
hoge mortaliteit wordt vooral veroorzaakt doordat tenminste 60% van alle
patiënten zich presenteert met gevorderde ziekte. In Nederland is de
vijfjaarsoverleving van deze groep slechts 20-25%. De primaire behandeling van
ovariumcarcinoom bestaat uit cytoreductieve chirurgie gevolgd door
platinum-taxol chemotherapie. Ten tijde van het eerste recidief
ovariumcarcinoom worden de meeste patiënten, conform de nationale richtlijn,
behandeld met palliatieve chemotherapie. De mediane overleving van deze
patiënten, gerapporteerd in grote prospectieve chemotherapie trials, is
respectievelijk 18 en 29 maanden. De ziektevrijeoverleving in deze trials is
respectievelijk 8,6 en 13 maanden. De waarde van cytoreductieve chirurgie
zoals bij de primaire behandeling van het ovariumcarcinoom is minder duidelijk
bij het eerste recidief ovariumcarcinoom. Meerdere retrospectieve studies met
geselecteerde patiëntengroepen laten een toename in mediane overleving zien
wanneer bij het eerste recidief ovariumcarcinoom opnieuw cytoreductieve
chirurgie wordt toegepast.
In 2008, publiceerde Bristow et al. een meta-analyse van 2019 patiënten die
cytoreductieve chirurgie ondergingen ten tijde van het eerste recidief
ovariumcarcinoom. De mediane overleving varieerde van 10 tot 62 maanden
afhankelijk van het percentage patiënten dat complete cytoreductieve chirurgie
onderging. Ziektevrijeoverleving werd niet gerapporteerd.

Er is geen level I-II evidence ten aanzien van de toegevoegde waarde van
cytoreductieve chirurgie bij patiënten met het eerste recidief
ovariumcarcinoom. Dit is ook de conclusie in een Cochrane Review van Galaal et
al. gepubliceerd in juni 2010. De best werkende chemotherapie laat een maximale
mediane overleving van 29 maanden zien. Verlenging van de ziektevrije
overleving en mediane overleving voor patiënten met recidief ovariumcarcinoom
is nodig. Mediane overleving van geselecteerde patiënten die complete
secundaire cytoreductieve chirurgie ondergaan loopt op tot 62 maanden. Daarom
is een gerandomiseerde gecontroleerde trial nodig die de toegevoegde waarde van
chirurgie aan chemotherapie onderzoekt.

Multicenter, gerandomiseerde gecontroleerde fase III trial

Controle arm: intraveneuze platinum bevattende chemotherapie Experimentele arm: secundaire cytoreductieve chirurgie gevolgd door intraveneuze platinum bevattende chemotherapie

Retrospectieve studies suggereren dat secundaire cytoreductieve chirurgie
dezelfde morbiditeit en mortaliteit laat zien als primaire cytoreductieve
chirurgie. Kans op ernstige perioperatieve morbiditeit wordt geschat op 19,2%
en bestaat uit ruim bloedverlies waarvoor bloedtoediening noodzakelijk,
infectie in de buik of van de wond waarvoor toediening antibiotioca
noodzakelijk, schade aan organen bijvoorbeeld darmschade waarvoor stoma
noodzakelijk. Tevens is er een kans op overlijden door de operatie, die wordt
geschat op 1,2 %. Indien complicaties optreden waardoor het herstel langer
duurt, kan het zijn dat het starten van chemotherapie uitgesteld moet worden.
Het nadeel van uitstellen van chemotherapie is, dat de behandeling mogelijk
minder optimaal is. Het risico op uitstel van chemotherapie ten gevolge van de
operatie wordt geschat op 5%.