Chronische vermoeidheid bij patiënten met diabetes type 1: Is het een probleem en kunnen factoren die vermoeidheid in stand houden worden aangetoond?

Naar schatting hebben ongeveer 85.000 mensen diabetes mellitus type 1 (DM type
1) in Nederland. In de klinische praktijk wordt vermoeidheid vaak genoemd als
klacht door patienten met DM type 1, maar vermoeidheid bij patienten met DM
type 1 is nog nooit systematisch onderzocht. Gegevens over vermoeidheid bij
patienten met DM type 2 suggereren dat een substantieel aantal patienten
vermoeid zijn. Acute verhoging maar ook verlaging van het glucose gehalte in
het bloed kan leiden tot vermoeidheid. Vanuit de klinische praktijk blijkt
echter dat patienten chronisch vermoeid kunnen zijn ondanks dat de glucose
waarden in het bloed stabiel zijn. Dit doet vermoeden dat naast het glucose
gehalte in het bloed ook andere variabelen een rol spelen.
Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen acute en chronische
vermoeidheid. Chronische vermoeidheid wordt vaak gedefinieerd als ernstige
vermoeidheid die tenminste 6 maanden lang aanwezig is. Studies bij patienten
met andere chronische aandoeningen lieten zien dat een substantieel deel van de
patienten chronisch vermoeid waren. Deze chronische vermoeidheid is
geassocieerd met meer en ernstigere beperkingen. Het is waarschijnlijk dat
chronische vermoeidheid ook vaak voorkomt bij patienten met DM type 1 en ook
geassocieerd is met meer en ernstigere beperkingen in het dagelijks
functioneren.
Studies bij patienten met andere chronische ziekten toonden ook aan dat andere
factoren dan de ziekte zelf vermoeidheid in stand hielden. Vooral cognitieve en
gedragsfactoren bleken een cruciale rol te spelen bij het in stand houden van
chronische vermoeidheid. Voorbeelden van deze factoren zijn lage self-efficacy
rondom vermoeidheid, catastroferen rondom vermoeidheid, een gestoord slaap-waak
ritme en laag niveau van lichamelijke activiteit. Op basis van deze bevindingen
zijn cognitieve gedragstherapeutisch interventies ontwikkeld. Deze interventies
lieten zien dat door het veranderen van de vermoeidheidsinstandhoudende
factoren, chronische vermoeidheid effectief behandeld kon worden. De afname in
vermoeidheid leidde tot een verbetering in het dagelijks functioneren en
kwaliteit van leven.
Als chronische vermoeidheid een klinisch relevant probleem is bij patienten met
DM type 1, dan is het belangrijk om te onderzoeken of chronische vermoeidheid
bij DM type 1 ook geassocieerd is met de genoemde vermoeidheidsinstandhoudende
cognities en gedragingen. Als dit bevestigd kan worden dan is dit een indicatie
dat met cognitieve gedragstherapie de chronische vermoeidheid van patienten met
diabetes type 1 behandeld kan worden.

Het onderzoek heeft als doel twee vragen te beantwoorden:
1) Is chronische vermoeidheid een klinische relevant probleem bij patienten met
DM type 1?
Chronische vermoeidheid wordt gezien als klinische relevant probleem als:
(a): het percentage chronisch vermoeide patienten met DM type 1 tenminste 25%
is.
(b): als chronische vermoeidheid geassocieerd is met beperkingen in het
dagelijks leven.
(c): als chronisch vermoeide patienten aangeven dat vermoeidheid één van de
drie meest hinderlijke klachten is.

2) Welke factoren zijn significant gerelateerd aan chronische vermoeidheid bij
patienten met DM type 1?
Meer specifiek: Is gedrag ten aanzien van diabetes zelfzorg, glucose
variabiliteit, vermoeidheidsinstandhoudende cognities en gedragingen
gerelateerd aan vermoeidheid?

Dit is een observatie studie (cohort studie).
Driehonderdvijftig patienten worden random geselecteerd vanuit de groep
patienten van de diabetespoli van het UMC St Radboud. Zij worden benaderd voor
het onderzoek. Verwacht wordt dat tweehonderd patienten zullen deelnemen aan
het vragenlijstonderzoek en honderd patienten aan de de glucose en actometer
meting.

Deelnemers vullen vragenlijsten in. Hieraan zijn geen risico's verbonden. De
vragenlijsten kunnen online worden ingevuld of een papieren versie wordt naar
de deelnemer gestuurd. Het kost ongeveer een half uur om de vragenlijst in te
vullen. Als patienten aan de gehele studie mee doen zullen ze ook een CGM
dragen voor een periode van 5 dagen. De risico*s bij het gebruik van de
continue glucose monitor zijn zeer gering, hooguit kan op de insteekplaats een
ontsteking ontstaan. Deelnemers zullen ook een actometer dragen, die
lichaamsbewegingen registreert, en om de enkel gedragen wordt voor een periode
van twee weken. Er zijn geen risico's verbonden aan het gebruik van de
actometer voor de patient.