Preventieve slikoefeningen om persisterende dysphagie na curatieve (vhemo)-radiatie in hoofd-halskanker te voorkomen

Per jaar wordt er in Nederland bij ongeveer 2600 mensen hoofd-halskanker
vastgesteld. Kleinere tumoren worden middels chirurgie of radiotherapie
behandeld. Grotere tumoren worden middels een combinatie van chirurgie en
radiotherapie of chemoradiatie behandeld. Patienten met met hoofd-halskanker
hebben naast klachten als vermoeidheid, pijn en emotionele problematiek, ook
vaak schouderklachten en spraak- en slikproblemen die tot verminderde sociale
contacten kunnen leiden en een grote impact hebben op het dagelijks leven.
Zowel chirurgische als (chemo)-radiotherapeutische behandeling kan tot het
ontstaan van deze spraak-, slik- en schouderklachten leiden. Deze klachten
komen bij 50-80% van de patienten voor (afhankelijk van de locatie van de
primaire tumor in het hoofd-halsgebied en de behandeling). Soms worden deze
klachten in de loop van de tijd minder, maar in veel gevallen zijn de klachten
blijvend van aard. Logopedie is de aangewezen interventie voor spraak- en
slikproblematiek en fysiotherapie voor schouderklachten, maar deze worden
momenteel pas laat ingezet, meestal een aantal maanden na de oncologische
behandeling. Er is bewijs dat logopedische oefeningen voor, tijdens of vlak na
de behandelingen spraak- en slikklachten kunnen voorkomen of verminderen en dat
vroege inzet van schouderoefeningen schouderklachten na oncologische
behandeling kunnen verminderen, maar betrouwbare studies naar de effectiviteit
ontbreken echter.

Doel van dit project is het onderzoeken in hoeverre oefeningen voor, tijdens en
vlak na behandeling, bijdragen aan de preventie van spraak- , slik- en
schouderklachten na behandeling van hoofd-halskanker. Een nieuw oefenprogramma
is ontwikkeld dat patienten zelfstandig thuis kunnen uitvoeren voor, tijdens en
vlak na behandeling om spraak- , slik- en schouderklachten bij patienten na
behandeling van hoofd-halskanker te voorkomen.

prospectieve cohort studie (fase 2) met historische controlegroep (stage I-IV
hoofd-halskankerpatienten, N=146, 1 juni 2008 - heden)

Het begeleid zelfhulpprogramma PSE (Halszaken) bestaat uit oefeningen voor hoofd, hals en schouders en spraak- en slikoefeningen. Het oefenprogramma duurt ongeveer 15 minuten en moet drie maal per dag uitgevoerd worden. De patient voert dit oefenprogramma gedurende 12 weken in de thuissituatie uit en houdt een dagboek bij. Er vindt wekelijks coaching via e-mail of per telefoon plaats door een logopedist

Het begeleid zelfhulpprogramma PSE (Halszaken) bestaat uit oefeningen voor
hoofd, hals en schouders en spraak- en slikoefeningen. Er zijn geen risico*s
voor de patiënt aan dit onderzoek verbonden. Het voornaamste ongemak is de tijd
die de patiënt beschikbaar moet stellen voor het uitvoeren van de oefeningen.
Het oefenprogramma duurt ongeveer 15 minuten en moet drie maal per dag
uitgevoerd worden. De patient voert dit oefenprogramma gedurende 12 weken in de
thuissituatie uit en houdt een dagboek bij.